Consello de guerra a Couto

  Podemos considerar 1952 como o ano do fin da guerrilla en Galicia xa que foron abatidos José Galán e Manuel Ramiro, detido Juan Couto e tamén detido, xulgado e executado o mítico Foucellas. Pero aínda houbo unha posdata en 1953 e foi o xuízo de Juan Couto.

 

  O luns 6 de xullo de 1953 na sala de actos do cuartel do Rexemento de Infantería Isabel la Católica da Coruña tivo lugar o consello de guerra. Presidiu o tribunal o tenente coronel de Infantería Juan Batllé Vázquez. Foron vogais os capitáns de Infantería José Domenech Arias, Antonio Vázquez Blanco e Manuel Bethencourt Morales, así como o de Artillería Luis Reija López. O vogal relator foi o capitán xurídico Fernando Bartolomé Martínez e o instrutor da causa o comandante de Artillería José Santamaría Viso (o mesmo que no xuízo de Foucellas). O fiscal foi o tenente auditor Jaime Hervada Fernández-España e o avogado defensor o capitán César Silva fernández.

  Asistiu numeroso público formado sobre todo por parentes e veciños de Ardemil. Couto, de estatura máis ben baixa, ancho e forte, presentouse ben vestido con chaqueta azul, pantalón gris e zapatos de cor. Destacaban as súas lentes de sol que usaba para disimular a falta dun ollo. Mostrouse nervioso ao principio pero logo acougou e contestou con tranquilidade ás preguntas que lle formularon.

  Aberto o consello, procedeuse á lectura do sumario que incluía numerosos roubos pero só un delito de sangue: o asasinato do párroco de Viós (Abegondo).

 

Xaneiro de 1946: despois de estar en contacto coa guerrilla e auxiliar ao guerrilleiro Remuiñán, o día 13 botouse ao monte e integrouse na partida de Ponte. Ese mesmo mes participou no roubo de mil pesetas ao paradista Marcote en Fervenzas (Aranga). Desde febreiro de 1946 participou en numerosos atracos: dobre roubo de 8.000 pesetas a Cacheiro de Precedo (Abegondo), 10.000 ao porqueiro de Landeiros (O Pino) -que foi extorsionado en máis ocasións-, 10.000 a Baltasar de Castelo (Trazo), 60.000 ao cura de Castrelo, 25.000 a Fidel Cacheiro... Marzo de 1946: disfrazados de soldados, desarmaron aos membros do Somatén de Marcelle (A Baña) aos que subtraeron 9 fusís con municións e 14.000 pesetas. Roubaron ao paradista de Gondar 40.000 pesetas e outras 25.000 ao alcalde de Cerceda. Abril de 1946: Couto reuniu a 14 veciños de Ardemil e o día 13 cortaron 18 postes da liña telefónica, 14 de telégrafos e voaron ademais 2 postes de alta tensión. En Negreira participou no asalto a un sacerdote. Tamén no atraco a un veciño de Malpica ao que roubaron 25.000 pesetas. Xuño de 1946: entran en casa de Jesús Candal ao que lle esixen 4.000 pesetas que este non pode reunir. Marchan deixándolle unha bandeira republicana ao seu fillo. Atraco a unha persoa indeterminada á que roubaron 10.000 pesetas.

Novembro de 1946: o 24 dese mes varios guerrilleiros asaltan a casa do párroco de Viós (Abegondo), ao que sacaron ao patio e asasinaron.

Ano 1948: en Beldoña (Abegondo) a Garda Civil ten un encontro coa súa partida, onde resulta ferida Carmen Temprano que os acompañaba. Novembro de 1951: Couto únese á partida de Galán e Ramiro coa que seguiu cometendo diversos delitos ata a súa detención o 22 de xuño de 1952.

 

  Interrogado Couto, declarou que o alcume Simeón foi unha broma e que os compañeiros sempre lle chamaban o Couto. Botouse ao monte porque axudara ao guerrilleiro Remuiñán e tiña medo de que o prenderan por iso. Integrouse na partida de Manuel Ponte, na que tamén estaban Remuiñán e Nouche. Perdeu o ollo o 13 de decembro de 1946 porque veciños de Oíns (Arzúa) lles dispararon cunha escopeta cando ían buscando comida. Errou polo monte desconectado da partida e facéndose as curas el mesmo. Sempre segundo as súas declaracións non participaba nas accións da partida e os guerrilleiros axudábanlle e dábanlle de comer. Manifestou sentirse coaccionado por Remuiñán que lle comentaba que o matarían. Preguntado sobre se recibía cartos produto dos roubos dos guerrilleiros, negouno (aínda que a súa sinatura aparecía nun recibo que levaba enriba Nouche). Cando foi capturado na acción na que morreron Galán e Ramiro el quedou na corte sen disparar.

 

  O realmente relevante era dilucidar a súa participación ou non no asasinato do sacerdote don Juan Díaz Manso (1900-1946). Este que levaba desde 1927 sendo párroco de San Salvador de Viós (e de Leiro que estaba anexa) foi tiroteado a noite do día 24 por varios guerrilleiros. 

  Afortunadamente para Couto, as testemuñas declararon ao seu favor. Tanto a sobriña do cura como Manuela Carro, a criada, non recoñeceron a Couto como un dos participantes no asasinato. Así mesmo o xastre Antonio Varela e o labrador Manuel Barro, que estaban na casa do primeiro e que se viron obrigados a levar aos asaltantes á casa do cura, tampouco recordaban a súa cara. 

  O fiscal tentou establecer dúbidas, debido ao tempo pasado (6 anos), a que o feito fora de noite e a casa estaba iluminada por unha pobre luz de carburo, pero non o logrou.

 

  Couto tamén recibiu o meritorio apoio de dous veciños, Jesús Bao e Manuel Louro. O primeiro aloxouno un ano despois da perda do ollo e declarou que nese tempo se portara "marabillosamente" e non tivo noticia de que fixese algo malo. O segundo afirmou coñecelo de toda a vida e que sempre fora un "excelente muchacho" e non tivera actividade política algunha.

  O fiscal, obviamente, non estivo de acordo. Pediu para el a pena de morte, 40.000 pesetas de indemnización para os herdeiros do párroco, e a restitución das cantidades roubadas nos atracos.  

  Foi logo o turno do avogado defensor que resaltou a boa conduta de Couto antes da guerra, que combateu logo cos Nacionais (no bando franquista) e que mesmo tentou entrar na Garda Civil onde foi rexeitado por escaseza de talla. Recordou que o seu pai fora detido e que el escapou ao monte instado polos veciños que crían que tamén remataría no cárcere.

- Couto puede ser un engañado pero nunca un malvado - falou con dramatismo.

  Recordou que os seus veciños de Ardemil tíñano por moi boa persoa e que non estaba probada en absoluto a súa participación na morte do párroco de Viós. Só lle eran imputables delitos de pouca importancia, polos que pedía unha pena de 12 anos e un día de reclusión.

 

  Aínda que a pena foi de morte, a sentenza foi conmutada de inmediato pola de cadea perpetua. Non obstante o Rexime xa non se sentía ameazado e esa perpetua rematou por durar menos que o que pedía o avogado defensor. En 1963 Couto foi definitivamente liberado despois de pasar 10 anos nos cárceres da Coruña, Dueso, Alcalá de Henares, Carabanchel e Guadalajara.

  Morrería o 12 de outubro de 1999 en Buscás e no seu cemiterio parroquial está soterrado.