A familia Remuiñán

  O patriarca da familia Remuiñán* foi José Remuiñán Liste (1875-1965) da parroquia de Parada, que casou con Antonia Barreiro Recouso dos Barreiros do Casal. Ela era unha dos 10 fillos de José Barreiro Carballido e María Recouso Calvo. O matrimonio viviu en Parada aínda que logo estableceríase no Casal preto da casa de Alberte.

  Tiveron 7 fillos: Manuel, Francisco, José, María, Asunción, Andrés e Jacinto Remuiñán Barreiro.

  O terceiro, José*, foi un coñecido guerrilleiro. Isto marcou profundamente o destino da familia que sería desterrada en represalia. De entrada foi procesada a súa irmá María. En 1948 mentres ela estaba detida -no hospital e non no cárcere- o resto da familia foi deportada á provincia de Burgos e para maior tristeza todos separados en diferentes lugares.

  Os pais, José e Antonia, quedaron en Villahoz (a vila máis ao norte). Mentres el tomou as cousas con tranquilidade, Antonia sufría moito, sobre todo polo seu fillo Chinto. Este, ademais de ser diminuído, era o que vivía máis lonxe dela -a máis de 60 km-. Gañaba cartos fiando la, facendo calcetíns e outros traballos miúdos. Despois dunha visita a Chinto onde o viu mal, quedou moi intranquila, parou na casa de Andrés e logo na de Francisco. Volveu a Villahoz andando os máis de 20 km desde Villafruela pero nunca chegou. Deitouse no chan a descansar un pouco e alí sorprendeuna a morte o 22 de abril de 1949. Foi atopada ao día seguinte por uns pastores de ovellas.

  Esta traxedia inspirou o poema de Luis Seoane "Verdadeiro sucedido nun Nadal" do libro A maior abondamento de 1972. Nel con certas liberdades describe a morte no Nadal de 1950 no medio da neve.

 

Manuel Remuiñán emigrara a Buenos Aires xa antes da guerra e por tanto foi o único dos irmáns que se librou das represalias. Foi propietario dun hotel en Mar del Plata, onde traballaría a sú irmá Asunción.

Francisco Remuiñán Barreiro (1910-1990) casou con Dolores Mirás Naveira (1905-1981) coa que tivo unha única filla, Dorinda. Os tres marcharon ao desterro cando a nena só tiña 5 ou 6 anos e déronlles unha casiña en Villafruela. Traballaron no que podían, ata que volveron ao Casal catro ou cinco anos despois. Dorinda casou co construtor Manuel Iglesias Carballido, fillo de Manuel Iglesias Bello e Mª Carballido Varela de Merelle. O matrimonio tivo catro fillos: Mª Dolores, Manuel, Teresa e Carmela. Dolores (directora durante uns anos do entón IES Nº 1) e Teresa son profesoras de instituto, mentres Manuel está relacionado con temas de vivenda e Carmela é funcionaria municipal.

 

*José Remuiñán Barreiro Ricardito (1911?-1949): ingresou na guerrilla despois da Guerra Civil. Desde 1944 andou no destacamento de Manuel Ponte. En 1947 integrouse como segundo no mando detras de Benigno Andrade Foucellas na V Agrupación que operaba en Pontevedra. Despois do desastre de maio de 1948 onde caeron 4 guerrilleiros en Luou (Teo) e só se salvaron Foucellas e el, volvería á IV Agrupación integrándose no Destacamento Arturo Cortizas liderado por Adolfo Allegue Allegue Riqueche. O 8 de xaneiro de 1949 participou na morte de José Couceiro, subcabo de Somatén, xefe de Falange e mestre, e da súa muller María Constela en Soutelo de Montes. Morreu probablemente o 31 de outubro de 1949 en Pazos (San Fiz de Montero) co resto do seu destacamento. Nun primeiro momento non foi identificado o seu cadáver polo que houbo rumores de que seguía vivo.

 

María Remuiñán Barreiro (1922-2008) sendo adolescente estivo de criada nove anos na Coruña e logo volveu ao Casal. Xunto á súa irmá Asunción, traballaron na casa do alcalde Rafael Mariño. En maio de 1946 Pedro Rodríguez Pedro do Serrador, que quería ingresar na guerrilla, pediulle que o guiase á casa de Juan Couto en Ardemil. Iso, e os naturais contactos co seu irmán, deron motivo para ser detida preventivamente e procesada na causa 400/47. Celebrada esta, foi condenada por "auxilio a malhechores" a 6 meses e 1 día de prisión menor. Non estivo moito tempo no cárcere porque o médico Antonio Concheiro declarouna enferma e foi para o Hospital. Nese momento o resto da familia foi citado a declarar a Ordes. Ao chegar foron metidos en camións sen ningunha explicación e acabaron en Burgos. María volveu a finais de 1948 á casa familiar onde esperou por eles. Sospeitosa a ollos da Garda Civil, rematou por emigrar a Arxentina onde xa estaba a súa irmá e alí formou familia e morreu.

Asunción foi desterrada posiblemente a Torrepadre pero despois da morte da súa nai instalouse en Villahoz, atendendo ao seu pai e traballando nunha carnicería. Cando volveron ao Casal emigrou a Arxentina e traballou no hotel de Mar del Plata para o seu irmán Manuel. Despois foi para Buenos Aires onde se reuniu con María. Ambas as dúas formarían familia e rematarían alí os seus días.

 

Andrés Remuiñán Barreiro (1925-2018) despois de volver do servizo militar en África foi desterrado a Gumiel del Mercado. Instalouse na casa dun matrimonio que non tiña fillos e que o acolleu moi ben, logo tamén traballou nunha telleira. Na vila coñecería a Petra Ruíz Arroyo coa que casaría rapidamente. Volveron ao Casal a mediados dos 50, dous ou tres anos despois que o resto da familia. Tiveron catro fillos: Esther, Mª Carmen, Erminda e José María Remuiñán Ruíz. Este último morreu no ano 2004 aos 53 anos.

Jacinto Chinto era diminuído psíquico o que aproveitaban os gardas para sonsacarlle cando viña o seu irmán á casa. Tamén padeceu desterro en Fuentecén. Ao principio estivo ben pero a patroa da casa morreu e quedou descuidado. Despois da morte da súa nai estivo con Asunción e o seu pai. De volta ao Casal traballou de criado na casa de Soutelo do Bidueiro e máis tarde estivo cun Barreiro.

FONTE: Aurora Marco "Mulleres na Guerrilla antifranquista".

 

 

Outra familia moi coñecida son os Remuiñán de Fosado (Montaos), descendentes de Francisco Remuiñán Franqueira. Foron Mª Antonia Remuiñán Gómez (1926-1994), nai dos Liste Remuiñán, Estrella (1936-1994), o sacerdote Manuel Remuiñán Bermúdez (1938-2003) -párroco de Ardemil un tempo- e Jesús Remuiñán Bermúdez (1944-2016), casado con Julia Pulleiro Liste.

 

* Moi habitualmente este apelido aparece escrito de moitas formas distintas: Ramuñán, Remuñán e ata Rabuñán, pero a forma máis usual en Ordes é Remuiñán.