Lesta localízase ao noroeste do concello (do
que é a parroquia máis occidental), lindando con Cerdeda e Tordoia. Ten forma de cabeza de león vista de perfil -Mercurín
sería a melena-.
Segundo a páxina web do Concello ten unha
superficie de 9,38 km² (o 6% do
total municipal), que a sitúa por debaixo da media (12,08 km²) e só por riba dos
6,64 km² de Pereira, a parroquia máis pequena.
A altura do territorio vai en suave descenso
de norte a sur. No norte están as terras máis elevadas que superan os 400 metros (na fronteira
con Cerceda achamos o lugar máis alto da parroquia: Fonte Fría, que alcanza os 416 metros). No suroeste
están as zonas máis baixas coincidindo co curso do río Lengüelle,
que atravesa a parroquia ao longo de 2 km (máis outros 500 m facendo fronteira con
Tordoia), e que nela ten dous afluentes pola esquerda: o rego de Lesta e o rego de
Reboredo.
No extremo suroeste atopamos o encoro de Vilagudín, de gran
importancia ecolóxica.
Os usos do solo vense condicionados por esta
orografía predominando os bosques de eucaliptos nas zonas máis altas do norte,
cambiando ás matogueiras cando o terreo descende, e aos pasteiros e praderías
preto dos núcleos de poboación e nas terras máis baixas.
A principal estrada é a AC-413
(Carballo-Ordes), que percorre a zona centro con orientación noroeste-sueste e
que, nas proximidades da parroquia de Parada, enlaza coa DP-5902 (que vai ata Pontepedra, por Gorgullos). O resto son pistas locais
fundamentais para a comunicación parroquial.
Ten 13
núcleos que non se reparten de forma homoxénea, porque 12 deles están na
zona centro, ao leste do rego de Lesta e ao norte da AC-413. O suroeste só ten un
solitario núcleo, o de Vilagudín,
pero é o máis poboado da parroquia sobrepasando as 40 persoas.
A principios do século XXI a poboación
era de 271 habitantes pero sufriu un forte descenso. No ano 2021 tiña 189 habitantes, a menor cantidade de
todo o concello, sendo a súa densidade de 21 habitantes/ km².
LUGARES: Os Abeneiros, A
Agrela, Agromaior, A Altiboia, O Camiño, O Couto, A Cruz, Del, A Igrexa, O
Pazo, As Pereiriñas, Vilagudín, Xermiñás.
|
No núcleo da Eirexe está a pequena igrexa de Santo André, un estilizado cruceiro, un notable
hórreo que data de 1940 e o local social da Asociación de Veciños. Pouco máis
de 200 metros
ao norte no núcleo da Cruz está o Bar "La
Cruz".
As mellores paisaxes están na contorna do
encoro de Vilagudín na que ademais pódense divisar gran número de aves acuáticas.
A parroquia estivo
habitada desde a prehistoria como testemuñan o castro de Reboredo preto do
Couto e o das Medorras preto da Igrexa.
No Antigo Réxime Lesta
pertencía á xurisdición de Folgoso (da que era a parroquia máis occidental). Nas "Memorias del Arzobispado de Santiago" (1607) de Jerónimo del Hoyo figura con 20 veciños (uns 90 habitantes), sendo a menos poboada de todas as que conforman o actual concello. No
Catastro del Marqués de La Ensenada do século
XVIII os habitantes declaran ser de señorío do Conde de Altamira a quen lle
pagaban impostos. Nesa época contabilizábanse 34 veciños (49 casas das que 15
eran inhabitables). Había varios artesáns e ningún "pobre de
solemnidade". O sacerdote era o de Santalla de Gorgullos. Producían coles "gallegas",
trigo, millo, millo miúdo, mazás e herba.
No século XIX,
en 1828, segundo o Diccionario Geográfico-Estadístico de Sebastián
de Miñano, Lesta só tiña 26 veciños con 121 habitantes. En 1847 (19 anos
despois) o Diccionario de Madoz, aínda
que mantiña as 26 casas, aumentaba un pouco a poboación ata os 28 veciños e 146
habitantes. A parroquía seguía dependendo da de Gorgullos. Engadía que o terreo
era de mediana calidade e os montes estaban pouco poboados. Producía millo, centeo,
patacas, algo de trigo e poucas legumes. Había gando vacún, cabalar e lanar,
caza de perdices, lebres e xabarís, e pesca de troitas. As únicas industrias
eran a agrícola e os muíños fariñeiros (dos que non precisaba número).
En 1876 a poboación de Lesta
era xa de 235 habitantes. A parroquia estaba agora anexa a San Clemente de
Mercurín.
Lesta comeza o século XX sendo unha das poucas parroquias que non tiñan escola. No
ano 1908 a poboación era de 299 habitantes, o alcalde de barrio era Manuel García e o sacerdote
don José Troitiño. Nos anos 20, sendo alcalde de barrio Francisco Raña, os
veciños solicitan repetidamente a escola. En 1925 o cura ecónomo de Mercurín don
José Pena Cortizo, recolleu sinaturas para unha instancia ao gobernador civil
precisando que os propios fregueses construirían o edificio para o que xa
fixeran acopio de materiais e roturado o terreo. Por fin, en 1928 (cando a parroquia contaba con máis de 310 habitantes que vivían en 35 casas), inaugúrase a desexada unitaria, sendo
o seu primeiro mestre Andrés Barreiro Ramos. Unha das súas mestras nos 40 foi Mª Concepción Carreró Cercedo doña Maruja Carreró. A actividade educativa
duraría 75 anos ata o 2003 en que foi suprimida por escaseza de alumnos.
Nos anos 30 chegou o asociacionismo agrario á parroquia, sendo aprobados en outubro de 1933 os regulamentos da "Unión Campesina" de Parada e Lesta. Posteriormente a parroquia non sería das zonas máis
afectadas pola Guerra Civil.
Despois das penurias dos anos 40 e 50, a principios dos anos 60 chegou a
electrificación. A empresa de Jesús Romero Calvo proporcionou electricidade a varios lugares de Lesta desde 1961. En 1965 sería absorbida por FENOSA.
A finais dos
anos 70, antes da construción do encoro de Vilagudín, houbo un conflito
entre a empresa FENOSA e os veciños da zona. En xaneiro de 1979 tiveron lugar os maiores incidentes que se saldaron con multas
a 8 veciños. Posteriormente, en maio asinouse o acordo definitivo con maiores
indemnizacións polas terras compradas.
No século XXI Lesta volveu a ser noticia pola
oposición veciñal á instalación dun parque eólico.
Ah! Problemente o nome de Lesta ven da gramínea así chamada: (Anthoxanthum odoratum).
No hay comentarios:
Publicar un comentario