Oficios: ferradores e latoeiros

  Ata mediados do século XX o campo non estaba mecanizado e o traballo era principalmente humano ou animal. As vacas non ficaban ociosas nas súas cortes senón que tiñan que traballar tirando do carro, dos arados e doutros apeiros. Os cabalos non eran demasiados porque só estaban ao alcance dos máis ricos pero abundaban os humildes asnos e as bestas, fillas de asnos e eguas, moi apreciadas porque xuntaban o tesón e a resistencia dos seus pais co tamaño e a forza das súas nais.

 

  Todos eles debían ser calzados para evitar que o duro chan das corredoiras lles producise un desgaste excesivo que magoase os seus pés, e iso había que facelo cada poucos meses porque as ferraduras como calquera outro tipo de calzado íanse estragando co uso.

  Eran imprescindibles por tanto e moi demandados os ferradores. Este traballo nalgúns casos tamén era realizado polos ferreiros, que podían fabricar eles mesmos as ferraduras. Os ferradores en cambio comprábanas en gran cantidade xa feitas e logo adaptábanas. Para iso tiñan unha bigornia que era como a zafra pero máis pequena.

 

  Primeiro había que sacar a ferradura vella cun derrematador ou unhas tenaces e logo preparar o casco cun puxavante, recortándollo ben para a nova ferradura. Esta era cravada normalmente con seis cravos que saían fóra do casco para ser logo remachados. O ferrador repasaba o casco ao final coa coitela e a escofina.

  As vacas (e bois) tamén se ferraban, pero por mor do seu pezuño partido, as ferraduras eran diferentes e chamábanse canelos. Polo seu gran peso era un traballo algo máis difícil e había que poñer ao animal nun soporte para afianzalo.

  O ferrador máis coñecido de Ordes foi Manuel Viqueira Conde (1901-1976), primoxénito dos Viqueiras do Casal, que viviu no Recreo. No Mesón do Vento José Martínez Moar (1919-1975) desempeñou este oficio ademais de ter unha taberna que sería logo "Casa Victoria" -pola súa muller Victoria Veiras Candal (1927-2007)-. En Adrán na parroquia de Vilamaior traballou Jesús Mata Vieites (1922-2005) e na Grela de Parada Jesús Souto Franqueira (1930-2020), entre outros varios.

 

  Ademais de non haber tractores tampouco había plástico, así que unha gran cantidade de menaxe doméstico estaba feito de latón (unha aliaxe de cobre e zinc). Os ferreiros tamén podían facer algunhas veces pezas pequenas ou reparacións sinxelas, pero habitualmente ese oficio era exercido polos latoeiros.  

  Caldeiros, caldeiretas do leite, canadas para recoller o leite ao muxir, aceiteiras, empanadeiras, moldes de doces, moldes de flores do Entroido, candís, farois... facíanse de folla de lata fina. Outros como as chocolateiras e caldeiras máis grandes facíanse cun latón máis groso.

  As ferramentas eran un forniño, torno, soldador, zafra, mazos, martelos, tesoira, alicate, compás e ferros especiais.

  En Ordes chamábaselles latoneiros ou latoneros (como en castelán) e todos viñeron de fóra. José Pérez Sanmartín nacera na vila de Noia e desempeñou este oficio en Ordes ata o Alzamento. Logo sería encarcerado e finalmente fusilado en Boisaca en 1937. Manuel Vilariño Freire (1883-1972), casado con Consuelo Pérez Fernández (1879-1965), veu da zona de Curtis e estableceuse no norte de Alfonso Senra no que agora é un soar baleiro que fai esquina co camiño que vai á Fonteseca e ao río. Quizais máis coñecido foi Segundo Costa Lapido (1912-1997), procedente de Negreira, que viviu nos Lagartos 23 coa súa muller María Alfonsín Andrade. O seu único fillo varón, Manuel Costa Alfonsín Manolito do Latonero (1942-2016), xa traballou como fontaneiro.