A Casa Grande de Parada

  No lugar do Pazo a uns 200 metros ao norte da igrexa parroquial de Santa Mariña está situada a denominada Casa Grande de Parada, un exemplo bastante representativo das casas señoriais da zona de agras do interior da provincia coruñesa. 

 

 

  É un edificio lixeiramente trapezoidal de dúas plantas cuns 28 metros de lonxitude (a fachada norte) e entre 7 e 8 de anchura, polo que ten de superficie máis de 200 metros cadrados. Como era habitual na nosa comarca os muros son de cachotería, reservando os perpiaños para as xanelas. A cachotería logo era revocada e encalada. 

  Na actualidade está restaurada e conta con algún engadido moderno como un balcón sobre catro columnas de pedra enriba da porta principal da fachada sur, fachada na que tamén destacan un par de escudos moi desgastados e un reloxo de sol. 

 

  Hai máis edificios como alpendres e o fogar dos caseiros que forman unha especie de L ao revés. A uns 50 metros ao sur podemos ver unha xigantesca "hórrea", a máis grande do concello, duns 20 metros por cinco. O seu aspecto xeral e o seu tellado de lousa lémbranos a orixe luguesa dos propietarios.

  Non coñecemos a antigüidade da casa nin a familia que a construíu, aínda que nos escudos podemos ver as armas dos Moscoso, Caamaño, Montenegro e Andrade. 

 

 

  O que si sabemos é que a finais do século XIX o propietario era José Mª Eduardo del Valle Varela (m.1912) de Carraltravesa, parroquia de Sabadelle (Chantada), casado con Manuela González. Herdouna o seu único fillo Balbino del Valle González (m.1958) casado en 1914 con Carmen Vázquez Mariño coa que tivo 11 fillos, un deles, José, foi alcalde de Santiago, procurador en Cortes e gobernador civil de Lugo. Estaba en Parada durante o Alzamento e foi detido polos membros da Fronte Popular. 

  A Casa Grande foi herdada por Francisco del Valle Vázquez e hoxe é propiedade da súa viúva que a visita coas dúas fillas do matrimonio.