O ano 1940

   A palabra máis oída no ano 1940 foi Blitzkrieg "guerra lóstrego". Coas mans libres grazas ao seu pacto con Rusia, que aproveitou para reanudar as hostilidades con Finlandia, Adolf Hitler, no cumio do seu poder, invadiu en abril Dinamarca e Noruega, logo en maio Holanda, Bélxica, Luxemburgo e Francia. Só esta última resistiu lixeiramente pero en xuño o goberno do mariscal Pétain pediu o armisticio. El quedou ao mando do sur de Francia (Réxime de Vichy), mentres o norte foi ocupado. O xeneral Charles de Gaulle, descontento coa rendición, fundou o movemento "France Libre". Mentres, no RU, o novo primeiro ministro Winston Churchill proclamou no célebre discurso «Finest hour» a súa vontade de resistir. En agosto comezou a loita aérea nos ceos de Inglaterra e a guerra foise estendendo ao Mediterráneo e África. En setembro Alemaña, Italia e Xapón firmaron o Pacto tripartito. En outubro Hitler entrevistouse con Franco en Hendaya, pero este declinou participar na guerra, en novembro tamén se viu con Molotov en Berlín por mor do deterioro das relacións coa URSS.

  A desolación europea contrastaba coa situación nos USA onde aquel ano nacían Bugs Bunny, Tom & Jerry e o 1º «McDonald's» en San Bernardino (California) aberto polos irmáns Dick e Mac McDonald. Tamén era o ano onde Walt Disney estreou "Phantasy" e o do Pulitzer para John Steinbeck con "The Grapes of Wrath", concluíndo coa 3ª reelección de Franklin Delano Roosevelt.

 

 

  En España, ademais desa entrevista de Hendaya que puido cambiar o destino do país, Franco enfrontaba dous problemas: por unha banda sentar as bases para o seu réxime e por outra loitar contra a mala situación económica.

  Así, en xaneiro promulgouse a lei de Unidade Sindical que creou a OSE (máis coñecida como "Sindicato Vertical"), en febreiro restableceuse o Consello de Estado e en decembro naceu a organización Frente de Juventudes para adoutrinar á mocidade. Paralelamente continuouse coa represión (fusilamento de Lluis Companys en outubro) promulgando unha lei contra a masonería, o comunismo e demais movementos «que siembren ideas disolventes contra la religión, la Patria y la armonía social».

  No ámbito económico España vivía as secuelas da Guerra Civil: o desabastecemento provocado pola cantidade de campos de cultivo arrasados durante a contenda e o illamento comercial máis a falta de diñeiro. A inflación (do 40 % en zona nacional, pero máis de 1000 % na republicana) arruinara a gran parte da poboación. Por enriba o clima non axudaba e a colleita de trigo dese ano foi de só 2,16 millóns de toneladas (cando antes da guerra chegaba aos 4 millóns). O goberno estableceu un ríxido control de prezos para os produtos básicos e, coma sempre que isto sucede, disparouse o mercado negro (o "estraperlo"). O 30 de setembro naceu a Fiscalía Superior de Tasas, organismo que foi o pesadelo dos comerciantes e campesiños durante a década dos 40, pero que non logrou nunca conter aquel mercado ilegal, propiciado pola fame, e que foi orixe de fortunas millonarias.

  Pero nin nos momentos máis duros faltou algo de alegría: ese ano 1940 naceu a revista "Semana" e a xente puido ver "La Dolores" ou "La alegría de la huerta" (dúas películas de enorme éxito) e oír por primeira vez "El concierto de Aranjuez" de Joaquín Rodrigo.

 

  En Galicia, que tiña entón 2,5 millóns de habitantes, comezaban os chamados con razón anos da miseria, agravados pola mala colleita de trigo. En abril prohibíase a venda e o consumo de carne os xoves, venres e sábados (agás a de ave) pero pola contra restableceuse o libre comercio de patacas. En setembro emitiuse unha "severa orden circular encaminada a la supresión del comercio clandestino de artículos de 1ª necesidad, vulgarmente conocido como estraperlo" que incluía vixiancia preto dos almacéns, comercios, etc. En outubro a Fiscalía Provincial de Taxas da Coruña recordaba aos comerciantes a necesidade de ter etiquetas cos prezos ben á vista. Claramente todas estas disposicións non lograron solucionar o problema, visto a enorme cantidade de multas que se emitían. Aínda así houbo algunha boa noticia como o nacemento da 1ª fábrica de Calvo en Carballo. Tamén se inaugurou "Radio La Coruña" cunha vella emisora Lorenz que fora usada en Salamanca e Burgos e que transmitiu desde o 30 de maio de 1940 (os estudios estaban na terraza preto do porto da Coruña e a primeira emisión foi unha gala no Teatro Rosalía coa actuación da Coral de Pontevedra e o pianista José Cubiles).

 

Ordes chegou ese ano aos 10.200 habitantes. Que outras novas había?

Pois que comezou a construción da reitoral, restaurouse a igrexa parroquia, o Chocolateiro estableceuse na súa casa definitiva e Ramón Carro Fernández (1902-1979) deu inicio á súa empresa de obras, a futura CRC. Ademais...

XANEIRO: Morreu aos 36 anos Josefa Rodríguez Vázquez, muller de Manuel Martínez del Río (Lelo do Rei de Vilaverde m.1984). En Buscás faleceu Pedro Calviño aos 44 anos e en Montaos Manuel Gómez Figueira aos 76 anos.

FEBREIRO: Nomeado mestre substituto en Leira (con 2000 pts de soldo) Gabino Oliveira Rodríguez. Nomeado notario Salvador Freijedo.

MARZO: Voda de Ángel Concheiro con Elena Blanco Abella. Faleceu José del Río Martínez, ex-capitán da Garda Civil, con 76 anos no Mesón de Deus. En Buscás morreu Ramón Fuentes Calvo.

ABRIL: Como consecuencia da xubilación de Ramón Abeijón Sánchez foi ascendido a 1º oficial do xulgado Andrés Blanco del Río e a 2º Ricardo Rivas Vaamonde (ex-combatente, sarxento provisional e cuñado de Manuel Ponte). Explanación do cemiterio para facer o tramo sur da muralla. Reparto de 36 traxes aos asistentes ao comedor social. Reparto de trigo arxentino aos que non o cultivaron a prezos económicos. Morreu María Méndez Cebreiro, muller de Manuel Candal Veiras (m.1963),

MAIO: Inhabilitado e suspendido de emprego e soldo o mestre José García Fernández a pesar de levar morto desde febreiro de 1937. Deixouse sentir o desabastecemento de alimentos que foi paliado polo Concello distribuíndo pan arxentino (e portugués), e requisando trigo nos arredores para vendelo a prezo de taxa. Ordes, de todas formas, cos seus moitos veraneantes, era dos lugares onde menos escaseza se notaba. Epidemia de Viruela en Pereira.

XUÑO: Morreu o neno Antonio Abeijón Amado.

XULLO: Confirmado no seu posto o mestre de Ardemil Manuel Barbeito Ramos. Morreu o patriarca dos Faberos Juan Ferreiro Franqueira aos 70 anos.

AGOSTO: Liorta en Ardemil que deu no hospital co matrimonio formado por Andrés Gª López (44 anos) e Elena Candal Sanjurjo por pelexarse cuns veciños (sería a calor do momento!). Nomeado rexistrador da Propiedade Jesús Pintos Vázquez Quirós e xuíz suplente do partido Celestino Leandro Veiga López. Morreron Severina Rodríguez N de 22 anos e María Iglesias de 37 no Hospital de Santiago. Faleceu Manuela Faya Fernández, muller do Capitán.

SETEMBRO: Novenario á Virxe de Lourdes custeado por Purificación Rendueles, viúva de Varela Tojo.

OUTUBRO: Despois dunha visita a Santiago Lorenzo Villalonga Lacave, xefe provincial do Movimiento, detívose en Ordes e charlou coas autoridades comarcais.

NOVEMBRO: Nomeado rexistrador da propiedade Manuel Conde Pumpido. Faleceu o reloxeiro e ex-xuíz municipal Manuel Pérez Rivas aos 62 anos. Morreu no manicomio de Conxo Juan Botana Viqueira de 61 anos.

DECEMBRO: Pedida de man de Ángeles Concheiro García para o médico Máximo Cortizo Justo. Traslado do sacerdote don Juan Simal Fernández que deixou a parroquia de Mercurín onde levaba 13 anos para facerse cargo da de Montaos (e máis a de Pereira que estaba anexa) pola marcha de don Manuel Turnes a Visantoña. Unha festa en Rodís (Cerceda) sufriu a inevitable liorta entre mozos locais e de Montemaior. Esta vez foi máis grave do habitual rematando con dous mortos por arma de fogo. O Concello acordou o arranxo do camiño a Curtis. Novas estafetas de correo na comarca en Breixo, Trazo, Céltigos, Cumbraos, Visantoña e a Pobra con carteiros (ex-combatentes) que sairían todos os días da de Ordes. Faleceu o xoven Gumersindo Iglesias Barbeito, sobriño do coadxutor Domingo Barbeito Veiras.

  E como non, longa restra de multas, cunha especialmente sorprendente, a de Ángel Figueira por levar os cans sen bozal.

MARZO: 100 pesetas a Antonio Rivas Couto Casabella (infracción no peche do establecemento). 100 pesetas a Juan Iglesias Rivas (exercer coacción e blasfemia). 25 pesetas a José Franqueira Recouso, Manuel Fernández Castro, Benito García Varela e Valentín Lois del Río (escándalo). ABRIL: 150 pesetas a Manuel Villaverde Veiras (venda de bebidas alcohólicas a menores). 100 a Domingo Vieites Álvarez, marido de Ramona Faya (infrinxir a normativa de transporte). 50 a Modesto López Aparicio e Manuel Gómez González (viaxar sen salvoconduto). 50 a Andrés Martínez e 25 a Francisco Regos Golán (Embriaguez). MAIO: 100 pesetas a Purificación González Paredes (escándalo e malos tratos). 50 a Benita Pena Martínez (embriaguez). 25 a Ángel Figueira Juncal (levar os seus cans sen bozal). XUÑO: 50 pesetas a Antonio Álvarez Cotovío (levar viaxeiros sen salvoconduto). 10 a Manuel Linares Ramos, Manuel Viqueira Conde, Manuel Souto Gómez, Manuel Manteiga Suárez e Rafael Moar Lata Tierra Tiembla (viaxar sen salvoconduto). XULLO: 100 pesetas a Carmen Martínez, José Villaverde Veiras, José Ferreiro, Pedro Vieites, Manuela Vieites, Amalia Mirás, Etelvino Riande e Josefa Bello, viúva de Grela (venta de leite a prezo superior ao da taxa). SETEMBRO: 200 pesetas a José Gonzalez Louro (escándalo e blasfemia). 50 a Jesús Liste Caamaño (escándalo). NOVEMBRO: 250 pesetas a Manuela Louro Garaboa e María Prado López (venda clandestina de xabrón). 50 a Rosario Gómez Gómez, Jesús Vázquez N e María Veiras (escándalo).