A feira de Ordes

   A feira da vila de Ordes posiblemente teña máis de 200 anos e aínda así non é tan antiga como as da Adina, as Travesas ou a Grabanxa.

  Nas "Memorias políticas y económicas sobre los frutos, comercio, fábricas y minas de España", libro de Eugenio Larruga publicado en 1798, menciónanse 5 lugares pertencentes á actual comarca de Ordes que tiñan feiras mensuais. No que entón era a xurisdición de Mesía había feira na Adina, Poulo, Grabanxa e Mesía, e na xurisdición de Folgoso celebrábase unha o 1º sábado no propio lugar de Folgoso (Pereira). Ademais Lestrove (Benza) -entón da xurisdición de Montaos- tiña 3 feiras anuais, unha delas duraba 3 días (do 18 ao 20 de outubro), outra era o domingo de Quasimodo e outra o 11 de xuño. Non da comarca, pero moi próxima, era a famosa feira das Travesas -propiedade do Conde de Altamira- que se celebraba o 1º domingo de cada mes.

 

  Recordemos que naqueles tempos Ordes era unha das parroquias máis poboadas da contorna pero aínda non era capital. A feira debeuse crear a partir de 1812 porque nese ano foi autorizada polas Cortes, como podemos ver no seguinte documento.

 

ORDEN En que se concede la celebración de ferias a algunos pueblos de la provincia de Galicia. Las Cortes generales y extraordinarias, en vista de las instancias hechas por los vecinos de la feligresía de Santa María de Órdenes en el partido de Santiago, y los de la feligresía y coto de Mercurín en el de La Coruña, ambos en la provincia de Galicia, que el antecesor de V.S. nos remitió de orden de S.A. en oficio de 29 de enero último, han resuelto: Que la Regencia del Reino expida las ordenes correspondientes, a fin de que los expresados vecinos puedan celebrar una feria mensual, los de la feligresía de Santa María de Ordenes en los miércoles de la segunda semana de cada mes, y los de la de Mercurín en los lunes de la primera; y al mismo tiempo han declarado por punto general que S.A. permita la celebración de ferias y mercados, sin exención de derechos, a todos los pueblos que lo soliciten, siempre que lo estime oportuno/oyendo antes á la Diputacion provincial. Y de orden de S. M. lo comunicamos á V. S. para inteligencia de la Regencia del Reino, y que disponga su cumplimiento. = Dios guarde á V.S. muchos años. = Cádiz 22 de Febrero de 1812. = Josef Antonio Sombiela, Diputado Secretario = Josef María Gutiérrez de Terán, Diputado Secretario. = Sr. Secretario interino del Despacho de Hacienda.

 

  Non sabemos o que pasou coa feira de Mercurín, pero a de Ordes prosperou. Nalgún momento ao longo do século XIX cambiou aos domingos. Nunha sesión do Concello de 1871 menciónase unha feira celebrada o 2º domingo do mes. En 1882 creouse un mercado o 3º domingo. En 1891 sabemos que tamén o había o último domingo do mes. En 1900 segundo o libro "Historia comercial de La Coruña" de Francisco Tettamancy Gastón, mentres a Adina e Poulo tiñan unha feira ao mes, en Ordes había dúas (os terceiros e últimos domingos) con moito gando e "froitos do país". En 1906, segundo El Correo de Galicia, a feira ía ter periodicidade semanal, pero iso non sucedeu. Un decreto de 1922 pretendendo favorecer o descanso dominical obrigou a que o Concello tivese que xustificar a súa tradicionalidade para evitar o cambio de data. En 1928 foron autorizadas as tres feiras semanais que había en Ordes, o 2º domingo (denominada "Poulo" porque se trasladara desde esa parroquia), o 3º domingo ("Araña") e o último domingo ("Nova").

 

 

  Durante moito tempo a feira e o xulgado foron os focos do crecemento ordense. A economía da vila dependía deles ata tal punto que case todos os comercios eran tamén casas de comidas para acoller a tanto visitante. Os domingos de feira unha riada de xente de media comarca chegaba a Ordes. Os das aldeas máis afastadas viñan andando en grupos polas corredoiras e os campesiños máis ricos montados en bestas ou asnos. Na maioría das fachadas había argolas onde se podían deixar atados os animais, pero outros quedaban nas cortes dos amigos. Conforme foi avanzando o século tamén se sumaron os viaxeiros en autobús. Ademais dos locais Cotovío e Rogelio, viñan Plácido de Santiago, Modesto da Sionlla, o Invencible de Oroso, Había de vir e veu dos Carballos, de Mesía, de Abellá, La Luna, Arturo Míguez da Coruña, Ramón da Ponte de Carral...

 

  Era un non parar. Algúns comerciantes xa chegaban antes da saída do sol. Os que traían gando poñíanse na parte baixa do campo da feira, o que hoxe é o parque infantil, mentres o resto ocupaba a zona máis próxima á Alameda. Alí podíanse atopar desde panos, teas e calzado ata potas, ferramentas e apeiros. Ata viñan oleiros de Buño que deixaban o seu material na casa de Baltar. Moitos dos comerciantes da vila como Víctor e Guillermo do Capitán tamén ese día poñían posto na feira.

  As mulleres campesiñas levaban o cesto na cabeza onde traían queixos, penlas de manteiga envoltas en verzas, ovos, galiñas... vendían o seu xénero na súa sección (a feira do cesto) e logo deixaban as cestas nalgún lugar como a casa dos Pedreira, para poder dar unha volta polas outras seccións, facer as súas propias compras e desfrutar das charlas coas amigas ou do moceo.

  Os litigantes no xulgado consultando aos avogados, os que querían facer xestións, os pacientes dos médicos... todos viñan o domingo para aproveitar despois e pasar pola feira. De feito o compoñedor de Santaia, o sr. José Seoane, ou o sacamoas de Leobalde, o sr. Louzao, tamén vinan pasar consulta ese día.

  Moitos levaban chourizo ou queixo, compraban algún molete e comían xa na feira. Por unha perra de cobre bebían un tanque de auga doce con limón que o augador levaba pola feira adiante nunha barrica de zinc forrada de cortiza e atada cunha correa, mentres berraban: "¡Agua limonada, que se toma sin gana!"

 

  Comprárase ou non, vendérase ou non, sempre se podía un divertir coas numerosas atraccións que había no lugar. Diante da casa de García Rivas (que logo sería o Nogallás) estaban tres ou catro fotógrafos con panos pintados de cores rechamantes como fondo das fotografías. Sentados nas escaleiras do cruceiro (que entón estaba na Alameda) o cego do acordeón e a súa compañeira cunha bocina de folla de lata cantaban historias de crimes que tamén se podían comprar en papel. Ao lado do cárcere (no lugar que despois ocuparía a Casa do Concello) estaba o paxariño. Por un patacón o paxaro saía á porta da gaiola e collía co peteiro un papeliño de cores nunha caixiña. Case sempre as clientas eran mozas que o lían con ilusión. Logo continuarían paseando cos seus mozos.

  Argentina, a somnámbula, cos ollos tapados adiviñaba a roupa que levaba unha persoa e logo predicíalle o futuro. Mario era un charlatán e mago moi elegante que facía trucos. Non faltaba tampouco o cartuxeiro que tiña un cuarto alugado a Cándido o taberneiro no que hoxe é o pub a carón do Banco de Santander. Cándido falaba cos clientes e logo aparecía o cartuxeiro que "misteriosamente" xa sabía que enfermidade padecían. Por certo que Cándido tiña unha filla moi guapa á que sempre lle dicía:

- ¡Conchita, date a valer, que tú puedes!

 

  Moitos durmían na vila esa noite ou a anterior e outros moitos comían nas tascas e comercios. Como pasa agora nas festas, moita xente traballaba de reforzo neses lugares, gañando máis ese día que ao longo da semana. Algúns clientes pasábanse cos ribeiros e abandonaban a vila con certa dificultade. E se algo non se podía facer ese día sempre se podía volver ao domingo seguinte.

 

  Nos anos 60, concretamente o 19 de abril de 1967, a feira trasladouse definitivamente aos mércores. A pesar da polémica o cambio de día non afectou moito. A principios dos 70 cambiou de ubicación ao campo actual e seguiu tendo moito éxito durante toda esa década. Logo as cousas irían cambiando e aqueles tempos de esplendor son agora un bonito recordo dos máis maiores.

  Agradecementos a Carlos Calvo pola información sobre este tema.