A Causa 200/47

  O 12 de decembro de 1947 comezou na Sala de Xustiza do cuartel de Sanidade número 8 un consello de guerra (a causa 200/47) contra 67 persoas, entre elas 6 mulleres, acusadas de rebelión e complicidade coas partidas armadas.

  Presidía o coronel de Artillería Manuel Marín Martínez, actuando de xuíz instrutor o comandante José Seoane y Seoane. Era fiscal o tenente do Corpo Xurídico Carlos Asensio e relator o capitán auditor Santos Sainz Elvira. Os defensores eran catro: os capitáns de Artillería Juan Antonio Quiroga de Abarca, José Naveiro López, José Mª Lage Vizoso e José Mª Quiroga de Abarca.

 

  As orixes da causa tiveron lugar en abril, coa morte do xefe da IV Agrupación do Exército Guerrilleiro Manuel Ponte no Fontao (Mesía). Ao ser rexistrado o seu cadáver acháronse varios documentos e unha axenda co nome dos acusados. Curiosamente había máis xente da Costa de Morte (Vimianzo, Laxe e Cabana) que da zona de Ordes. Tamén había algúns nomes de Ribadavia.

  Inmediatamente as brigadas da Garda Civil puxéronse en marcha e detiveron a todos os acusados. A maioría deles estiveron en prisión ata o momento do xuízo, aínda que algúns estaban en liberdade provisoria desde o verán.

  O fiscal Asensio retirou nas súas conclusións provisionais os cargos contra estes últimos e pediu para os demais penas que oscilaban entre os 6 e 15 anos de prisión, de acordo coa Lei de Bandidaxe e Terrorismo do 18 de abril de 1947. En cambio para Emilio Aguiar Díaz, Antonio Fernández García e Luís Ribas Pérez, os tres procesados de Ribadavia, pediu penas de entre 15 e 33 anos como compoñentes dunha célula do PC.

 

  Moitos dos acusados eran enlaces ou prestaban as súas vivendas como pousada ou estafeta para os guerrilleiros. Só uns poucos participaran supostamente en atracos. Por exemplo, Fernanda Carril Devesa tiña unha casa de comidas na rúa Santa Catalina da Coruña que servía de estafeta. A súa filla Balbina Pedro Carril e o seu xenro Manuel García López eran enlaces. A maioría dos acusados eran campesiños, agás algúns mariñeiros e pequenos industriais. Evaristo García Espasandín era mestre. O de maior idade era Alfonso Suárez Mosquera de 74 anos e completamente xordo, con dous fillos, Manuel e Jesús, tamén complicados. Manuel García López foi tenente do exército republicano.

  En xeral moitos negaron a súa participación ou alegaron coacción e medo aos guerrilleiros, que foi tamén o principal argumento dos avogados defensores.

 

  Entre as 67 persoas acusadas, as que máis nos interesan son dúas mulleres de Mesía, parentes de Ponte.

  María Ponte Pedreira (1906-1995) natural da parroquia de Abellá, vivía co seu marido José Blanco Carro (1905-1983) no lugar de Pedre, en Filgueira de Traba (Cesuras). Foi detida o 25 de abril e procesada por colaboración coa guerrilla. O motivo era terlle entregado a Ponte unha carta persoal da súa muller Mª Carmen Rivas (naquel momento desterrada en Villalón de Campos) pero dirixida a María. Finalmente foi absolta e liberada o 23 de decembro despois de pasar 8 meses no cárcere da Coruña.

  María morrería en setembro de 1995, deixando tres fillos. María, Antonio e Fernando Blanco.

  Soledad Ponte (1910-1991) filla natural de María Ponte Rodríguez e nacida en 1910 na parroquia de Abellá, era curmá segunda de Manuel Ponte. Na súa casa do Fontao estaban os guerrilleiros antes de ser abatidos. Foi detida e incomunicada durante dous días para evitar o "perigo de confabulación" con María Ponte. Foi procesada o 27 de abril de 1947 e ingresada no cárcere da Coruña. O seu caso non foi a máis e o fiscal solicitou a liberdade provisoria que lle foi concedida en agosto. No Consello de Guerra foi absolta.

  Soledad morrería en agosto de 1991.