A miúdo cáese no erro de considerar ao
campesiñado galego como totalmente submiso ao franquismo. É verdade que
a oposición clara e armada ao Réxime era cousa de esquerdistas e comunistas,
que estaban moi afastados socioloxicamente duns labregos maioritariamente moi
relixiosos e fanáticos defensores da propiedade privada.
Pero iso non significaba que non houbese
descontento entre eles, só que polas perigosas circunstancias daqueles anos, era
excepcional expresalo abertamente.
E se había algo que lles causase un profundo malestar iso era
o SNT, o Servicio Nacional del Trigo, organismo ao que os agricultores
debían informar da colleita real obtida anualmente, base sobre a que se impoñía
a entrega da cota forzosa de determinadas producións. Ambos os dous procesos, o
de declaración e o pago, provocaron a reacción dos labregos por consideralo
tremendamente oneroso e inxusto. As numerosas e continuas sancións, tanto por
falsear a declaración como por atraso ou incumprimento do pago da cota, que
tramitaron primeiro o gobernador civil e logo a Fiscalía de Taxas en Galicia,
son mostra da extensión destas prácticas. Na Coruña, ata 17 municipios tiveron
problemas en 1942 co atraso da maioría dos seus conveciños á hora de facer as
súas declaracións, o que provocou que fosen amoestados polo Goberno Civil. Nos
Libros de Rexistro de Multas de Abastos da mesma provincia aparecen quendas
completas cos nomes de veciños dos diferentes concellos que na mesma data foron
multados por negarse a entregar a cota obrigatoria. É o caso de 280 labradores
do municipio de Laracha, todos multados por esta causa.
En Tordoia
o descontento chegaría a converterse en revolta popular, grazas ao apoio das
súas autoridades. Proba diso é que xa en
abril de 1943 o alcalde Manuel Baleato Costa* foi multado con 500 pesetas por "no cumplir órdenes dictadas por la Comisaría de Recursos de la zona octava". En novembro foron
varios campesiños de Castenda (Manuel Gándara, Manuel Rama, Lucía Sanjurjo,
María Pena, Francisco Iglesias, Benito Vázquez, José Castro, José Fraga, Manuel
Veiras, José Iglesias e a viúva de José Noya) os que recibiron unha multa de
1000 pesetas por "negarse a facilitar la labor de inspección de funcionarios de esta Comisaría de Recursos, y a la entrega de los cupos de patata, trigo y centeno, lo que obliga a tomar una medida radical que corte esta actitud intransigente y que sirva al propio tiempo de estímulo a los que cumplen las órdenes emanadas de la superioridad".
Ese mesmo mes os labregos de 5 parroquias (Cabaleiros, Gorgullos,
Castenda, Numide e Leobalde) coa colaboración dos seus alcaldes pedáneos
decidiron recuperar o trigo e millo confiscado polo SNT. Concentráronse nas
inmediacións do almacén, provocando graves incidentes, incluíndo ameazas ao
cobrador do SNT, ata logar recuperar o gran. As autoridades non conseguiron
deter aos veciños, a pesar da ameaza de severas multas no caso de que non
reintegrasen as cantidades de cereal confiscado ou devolvesen o seu importe.
A xefatura do SNT provincial solicitou ao Gobernador Civil unha forte
sanción ás parroquias de Tordoia "pues
de otra manera sentarían un precedente que seguirían otros ayuntamientos con el
consiguiente perjuicio [...] y la anarquía que supondrá la falta de
autoridad". A Comisaría de Abastecementos esixía tamén un castigo
severo "pues de repetirse tales
anomalías, además de mermar el prestigio de esta Comisaría, predisponen el
ánimo del paisano carente de cultura suficiente para hacerse cargo de ciertas
equivocaciones".
Pero as ameazas non tiveron gran efecto porque en 1944 o novo alcalde
foi incapaz de informar sobre o gran dispoñible en Tordoia, xa que as familias
seguiron negándose a declaralo. O secretario foi multado dúas veces por outros
temas, o que presupón que tampouco tiña boa sintonía coa superioridade.
Nese mesmo ano de 1944 a revolta estendeuse
ao veciño concello de Cerceda. Un total de 169 persoas das súas seis parroquias boicotearon a
entrega da cota de millo que lles pretendían impoñer. O cobrador do SNT para a
comarca de Ordes escusábase diante dos seus superiores manifestando que tiña
feito todo o que estaba na súa man, acudindo en varias ocasións á zona para
obter só unha cantidade ridícula de millo. O seu xefe provincial advertía: "Además
de suponer una merma en las disponibilidades de cereales con destino a la
panificación, con el consecuente perjuicio del abastecimiento, si no se corrige
servirá para que en la próxima cosecha no se entregue ningún cereal, no solo de
estos mismos agricultores, sino el resto de los ayuntamientos
circundantes".
As autoridades interpretaban os motíns como altercados moi graves e, por
tanto, debían ser castigados duramente para que non volvesen repetirse alí onde
se xeraron e, sobre todo, para que non se estendesen a zonas próximas. Pero ao mesmo
tempo a amplitude das protestas obrigáronos a contemporizar ás veces e a facer
a vista gorda, concedendo prórrogas ou condonando multas. En Tordoia a calma chegou en xuño de 1944 despois do nomeamento de Santiago
Peiteado Iglesias como secretario de Abastos do concello.
FONTE: Ana Cabana Iglesia
|
*
Manuel Baleato Costa (1915-1988):
Da Carballeira de Abaixo en Viladabade (Tordoia). Casou con María Costa Muiño
e foi pai de Antonio, José e Jesús Baleato Costa. O segundo, José, casou con
María Carmen Veiras Pérez dos Veiras de Pardiñas, lugar onde viven.
|
No hay comentarios:
Publicar un comentario