Accidente en Bens

  A inauguración da Refinería Petroliber o 11 de setembro de 1964 foi un evento que marcou un punto e aparte na historia da Coruña e de Galicia, xa que deu traballo directo a máis de 300 persoas e converteuse nun dos motores básicos da economía galega.

  Xa a súa construción dera un gran pulo á zona, pero como ocorre en calquera proxecto desa envergadura non estivo exento de accidentes.

 

  Un deles impactou especialmente en Ordes xa que todos os obreiros afectados eran nativos do noso concello. O martes 11 de febreiro de 1964 ás doce e media da mañá, un grupo de obreiros de «Arias Hermanos» estaba nunha canteira de Bens, explotada pola empresa e propiedade da Refinería, golpeando unhas rochas de gran tamaño e fraccionándoas en anacos máis pequenos. Nese momento produciuse un gran desprendemento, motivado posiblemente por unha filtración de augas, que sepultou a varios dos traballadores.

  Inmediatamente os compañeiros iniciaron o labor de rescate e lograron desenterrar feridos pero con vida a José Gómez Iglesias de 34 anos e a Antonio Caamaño Lata de 32 anos, naturais os dous da parroquia de Ardemil en Ordes. Desgraciadamente os rescatadores constataron ao recuperar os corpos que os outros dous compañeiros morreran instantaneamente. Eran Jesús Martínez Gómez de 55 anos, natural de Parada, e Antonio Villaverde Iglesias de só 18 anos e natural de Guindibóo en Montaos.

  Pouco despois de ocorrido o accidente, compareceu no lugar do suceso o Xulgado de Instrución número 2, que comezou as dilixencias e autorizou o traslado dos cadáveres ás súas casas. Os feridos, tras ser asistidos na clínica do doutor Ramallal, regresaron pola tarde ao domicilio familiar.

  A pesar da traxedia, pode dicirse que aínda houbo sorte porque a empresa tiña pensado colocar uns barrenos na base da canteira, pero por diversos motivos a tarefa aprazouse ata despois para comer. Por outra banda, dado que era época de festas, moitos dos obreiros non foran ao traballo. Estas dúas circunstancias evitaron unha catástrofe de grandes dimensións.

  Catástrofe que si se produciu na imaxinación popular, porque ao chegar as confusas primeiras novas á capital, apareceu o consabido efecto bóla de neve e os mortos multiplicáronse exponencialmente. Ata tal extremo chegaron os comentarios que o mesmo alcalde Sanjurjo de Carricarte compareceu no lugar, constatando con alivio que a realidade era bastante menos dura do que esperaba.

 

  Pero en dous fogares de Ordes a traxedia si era inmensa, porque as circunstancias persoais das familias eran moi dramáticas. Jesús Martínez deixaba unha viúva maior e 6 fillos de entre 29 e 15 anos (dous deles impedidos e un enfermo cronico), mentres que o mozo Antonio Villaverde -único sostén familiar- deixaba un pai incapacitado, unha nai con tuberculose e catro irmáns de entre 16 e 5 anos (estando o maior impedido).

  O xoves 16 de abril a súa situación mellorou algo pois o delegado provincial de Sindicatos Luis Segura Marcos entregou donativos aos familiares dos 5 traballadores mortos en accidentes nas canteiras de Labañou e Bens. Á viúva de Jesús Martínez entregoulle 6.000 pesetas e ao pai de Antonio Villaverde 4.000 pesetas.

  Pero o desafogo definitivo chegou 5 meses despois porque en acordo adoptado polo Consello de Administración de Petroliber o 10 de setembro de 1964 as familias dos 5 obreiros mortos (máis un incapacitado) nas obras de construción da Refinería recibirían unha compensación. Así a familia de Jesús Villaverde recibiu unha axuda vitalicia de 5.000 pesetas mensuais e colexio para os irmáns menores e a de Jesús Martínez outra de 4.000 pesetas mensuais (1.000 para a nai e 1.000 para cada fillo impedido ou enfermo crónico).

  Ademais dedicou 150.000 pesetas para comidas extraordinarias no «Día Petrolíber» en todos os Centros Benéficos da Coruña e concedeu a todo o persoal da empresa unha paga extraordinaria con motivo da inauguración da Refinería. Dita paga excedía dous millóns e medio de pesetas.

 

José Gómez Iglesias Pepe de Xanarde, tamén chamado o Ovelleiro, que viviu en Cabeza de Lobo morreu no 2022 aos 92 anos de idade. Estaba casado con Adolfina López Candal, coa que tivo 5 fillos. Está soterrado en Ardemil. Antonio Caamaño Lata, que viviu en Achán, morrería no 2015 aos 84 anos de idade. Casou con Avelina Iglesias Caamaño (1923-1999) coa que tivo un único fillo, José Antonio Caamaño Iglesias. Está soterrado en Ardemil. Jesús Martínez Gómez (†) estaba casado con Estrella Recouso Viqueira (1909-2002), coa que tiña 6 fillos: Evina, Jesusa, Evaristo (†), Estrella, Mª Carmen e Flora Martínez Recouso. Evaristo traballou na Refinería. Antonio Villaverde Iglesias (†) era fillo de Manuel Villaverde Manteiga e de María Iglesias Ferreiro a Habanera (1921-2016). Os seus irmáns eran Manuel, José, Elisardo e Francisco.