Muíños de Mercurín

  O curso alto e medio do río Mercurín é un pequeno tesouro para os amantes das construcións populares. En apenas cinco quilómetros e medio hai na actualidade ata 8 muíños con distintos graos de conservación. 3 deles están localizados na parroquia de Mercurín e son dos que se vai falar neste artigo. Os outros 5 xa se sitúan na parroquia de Ordes. Se vos parecen bastantes, tede en conta que aínda existiron dous máis (o muíño Vello de Vilaverde e o muíño de Fernanducho onde hoxe está a rúa do Mediodía) que desapareceron e dos que quedan algúns restos e os recordos dos anciáns.

  Segundo o Catastro del Marqués de La Ensenada no século XVII había en Mercurín 4 muíños, ningún dos cales pertencía á xente da parroquia. A mediados do XVIII o número que daba o Diccionario de Madoz era de só dous. Agora nas marxes do río Mercurín podemos ver tres, 2 en Tras o Río e un en Mañufe.  

 

MUÍÑOS DE TRAS O RÍO

  Preto de Tras o Río (Tralorrío en argot local) localízanse dous muíños a menos de 200 metros entre si. Parece ser que o máis setentrional era o que usaba a xente do Cruceiro e arredores, mentres os de Pedre por exemplo moían no que está máis ao sur.

  Antes de nada, aviso a navegantes: se algún insensato pretende achegarse ao primeiro, aconséllolle que leve zapatóns de combate, grosos e longos pantalóns aos que non lle teña ningún aprecio e unha fouce ou mellor aínda un gabillo para cortar e apartar a maraña de silvas que vai atopar. Eu non o tiven en conta e custoume literalmente, sen esaxeración, sangue, suor e bágoas (estas últimas de frustración).

 Tamén sen esaxeración, ata que estiven a uns 5 metros non me decatei da súa presenza porque está tan cuberto de vexetación que apenas se divisa un pouco unha das paredes. Así que dificilmente podo ofrecer algún dato máis.

 

 

  O segundo en cambio está a escasos 20 metros da estrada, así que podemos achegarnos con bastante dificultade e mesmo entrar nel. Tamén está cuberto pola vexetación pero nun menor grao. É un pequeno muíño feito de cachotería con tellado a unha auga. A carón da porta podemos ver o pousadoiro para poñer o saco. O interior está revocado e aínda conserva o pé. 

 

 

MUÍÑO DE MAÑUFE

  Preto do lugar de Mañufe atopamos o terceiro muíño. Este, a diferencia dos anteriores, é perfectamente visible e accesible. Está a poucos metros da estrada e só temos que andar por un prado para achegarnos. O seu estado de conservación non é o mellor porque (en febreiro de 2023) hai unha capa vexetal sobre o tellado. A canle é longa pero está completamente chea de vexetación.

  Non é demasiado grande, uns 5,20 metros por 3,40, ou sexa menos de 18 metros cadrados. As paredes son de cachotería e o tellado é a unha auga. O interior está revocado e conserva non só as pedras senón tamén os elementos de madeira, o que o fai digno de ser visitado.