Manuel E Gamallo Sueiro

  A historia de Ordes está chea de grandes mestres. Nomes como Juana Soto (doña Juanita), Ramona Pérez (doña Moncha), Nicolás del Río, Mariano del Amo... e moitos máis son evocados con agarimo e gratitude por alumnos que mantiveron vivo o seu recordo.

  Non é o caso que nos ocupa: Manuel Gamallo é unha das figuras máis controvertidas da nosa historia. Non ten agarimo (nunca o buscou) pero si o recoñecemento de numerosos alumnos que consideran que aprenderon moito con el. Doutra banda, outros consideran que a súa experiencia escolar foi un inferno do que tardaron en recuperarse e téñenlle un odio africano (como Anibal aos romanos).

  Antes de nada precisar que o seu nome completo era Manuel Elpidio. Isto é importante porque en Ordes era coñecido como Manuel Gamallo, pero realmente Manuel Gamallo Sueiro era un irmán seu máis novo (e tamén mestre) que non tivo relación laboral coa nosa vila.

  Gamallo naceu no ano 1928 en Cerdedo (un pequeno concello da montaña pontevedresa), concretamente en San Martiño de Figueroa. Era fillo de José Mª Gamallo Rey (1901-1998) e tivo dous irmáns menores: Sara e Manuel.

  Estudou maxisterio en Pontevedra e, como tantos mestres naqueles anos, tivo que saír de Galicia e dar clase en Castela.

  Casou cunha moza do seu concello, alta e robusta coma el, chamada Laudelina Bugallo Barreiro (en Ordes coñecida como doña Laura) que nos anos 70 tamén sacararía as oposicións de maxisterio e sería mestra. Con ela tería tres fillos: Luis, Agustín e Elpidio.

  En 1963 veu de Amusquillo (Valladolid) para Santa Cruz de Montaos e dous anos despois, en 1965, aprobou as oposicións para lugares de máis de 10.000 habitantes e chegou a Ordes ao que entón se chamaba Agrupación Escolar Mixta. Había aulas repartidas por toda a vila (onde estudaban separados nenos e nenas) ata 4º de Primaria que era entón o ensino obrigatorio. Gamallo daría clase na casa de Manolo dos Ramos e despois nunha casiña que había detrás de "Calzados Mallorca" onde dera clase don Ricardo Rama.

  Neses tempos vivía na vila pero logo fixo unha casa en Santa Cruz de Montaos onde residiu a familia.

  Gamallo era un admirador da máxima dos mestres romanos "a letra con sangue entra". Era unha época onde o castigo físico non estaba mal visto e moitos profesores daban ocasionalmente cachetes ou tiróns de orellas, pero el levábao ao extremo e tiña unha lista de castigos que consistían desde dar vareadas nas mans ata longos tempos axeonllados.

  Eses métodos funcionábanlle: en 1968 levou o 6º premio (500 pts) no concurso do "Cuaderno de rotación" (unha libreta na que cada día escribía un alumno distinto da clase facendo as actividades desa xornada -foi a clase da foto, na que estaba eu-).

 

   Nesa época Gamallo tamén foi o máximo dirixente da OJE en Ordes. A OJE era unha especie de organización similar á dos Boy Scouts americanos, pero dependente da Falange Española, e era habitual que os mestres fosen os seus mandos, de feito o Xefe provincial de dita institución era o mestre coruñés Jesús Grandío Rivas. Os afiliados á OJE achegaban unha cantidade mensual para manter o que se chamaba “Hogar de la OJE”, un local destinado a aprender morse, xogar ao xadrez, artes marciais, técnicas de supervivencia, etc. Como en Ordes non existía ese "Hogar" Gamallo quedábase cos cartos das cuotas. Isto foi denunciado por Carmen Gaudeoso Bascoy, a muller de Rodrigo Robado Rama. Gamallo foi destituido automáticamente pero os afiliados, alumnos seus, pagaron os pratos rotos e sufriron logo duras represalias.

   A principios dos 70 creouse o Colegio Nacional Comarcal de Ordes (actual CEIP Castelao) e alí se reuniron os profesores de Primaria baixo a dirección de Manuel Picallo (1920-2005). Son novos tempos e xa non hai castigo físico pero Gamallo segue sendo o "ogro", o profesor que ninguén quería que lle tocara. Había unha excepción: gustáballe facer as excursións e era un dos poucos profesores que se movían para recadar fondos e organizalas.

  A relación con moitos compañeiros tampouco foi a mellor, chocando con algúns deles (outros tíñanlle tanto medo como os alumnos), especialmente con Mª Carmen Abraira que tamén tiña un carácter forte. Este choque chegou a niveis físicos en maio de 1990, sendo ela xefa de estudos, cando a perseguiu polos corredores (supoño que a non demasiada velocidade porque neses tempos xa tiña moito sobrepeso) con intencións nada amistosas. Afortunadamente o secretario (sen dúbida un amante do perigo) púxose en medio e o sangue non chegou ao río. Posteriormente negou que lle tivera dado unha bofetada e ambos os dous se disculparon mutuamente diante dos compañeiros.

  Os últimos anos tivo bastantes problemas de saúde. Morreu o 3 de xuño de 2007 e está soterrado en Figueroa, a súa parroquia natal.

  O seu fillo maior, Luis, está casado e con dous fillos. Agustín está viúvo e cun fillo. Elpidio foi o de maior relación con Ordes porque tivo durante bastantes anos unha óptica en Alfonso Senra.

FONTE: Xorxe de Xan Ferreiro e outros ex-alumnos.