A Festa da Árbore

  Aínda que hai antecedentes tan antigos como Mondoñedo (Lugo) en 1569 ou Villanueva de la Sierra (Cáceres) en 1805, a Festa da Árbore comezou a celebrarse dunha forma máis sistemática a finais do século XIX.

 No ano 1896 houbo unha gran Festa da Árbore nos arredores de Madrid na que participou o propio rei Alfonso XIII. Para a ocasión o letrista Carlos Fernández Shaw e o gran músico Ruperto Chapí compuxeron un "Himno al árbol" que durante anos sería cantado por miles de escolares ao longo de toda a xeografía española.

                   Cantemos al árbol que voy a plantar.

                   Si Dios lo protege del hombre y del viento,
                   ¡salud y riqueza dará!
                   ¡salud y riqueza dará!

                   Uno para el otro los dos creceremos;
                   él se irá elevando y yo iré creciendo.
                   Y si triste y solo llego yo a morir,
                   dejaré en el mundo un árbol siquiera
                   plantado por mí.

  Pero oficialmente a festa foi instaurada un 11 de marzo de 1904 a través dun Real Decreto. O seu 1º artigo dicía que ademais dos fins educadores, tamén se perseguía "...la siembra o plantación de árboles en un trozo de monte público o en un lugar adecuado de sus cercanías, la formación de alamedas o plantaciones lineales a lo largo de los caminos y los cursos de agua...". 

  As autoridades, corporacións ou particulares que desexasen facela deberían organizarse en xuntas locais. Nas mesmas debían participar enxeñeiros de montes dos distritos forestais, o alcalde, o médico, o cura párroco, o mestre de escola de maior categoría e o primeiro contribuínte.

  Ademais establecéronse premios que debían cubrir os gastos orixinados na organización e os obsequios "...a los niños que más se hubieran distinguido por su amor al arbolado".

  A festa non tivo moito éxito en xeral, así que en 1915 Alfonso XIII firmou un novo decreto que facía obrigatoria a celebración a nivel municipal. A data era opcional. Aínda así non quedaba garantida (sabemos, por exemplo, que en Santiago celebrouse unha pequena festa ese ano e logo ningunha ata 1924 a pesar de estar anunciadas).

  Unha nova real orde en abril de 1924 onde se esixía un mínimo anual de 100 árbores case coincidiu coa ditadura de Primo de Rivera que foi o momento onde máis se potenciaron as conmemoraciones patrióticas, cívicas e relixiosas. Eses anos foron os seus momentos de esplendor.

  Había recomendacións moi interesantes:

1)… se constituirá una junta gestora para la fiesta, en la que tomarán parte todas las autoridades de la localidad, sin distinción de ideas políticas, sociales y religiosas…. 
2) El lugar de la celebración estará adornado para el día de la fiesta, con gallardetes, follaje, banderas, etc., para dar mayor animación y colorido al acto e impresionar la imaginación de los niños.

3) Deberán concurrir todos los niños y niñas de todas las escuelas de la localidad con sus respectivos estandartes y presididos por sus profesores.

4) Formarán la presidencia las autoridades locales y la junta de proyección de la Fiesta.

5) Habrá pocos discursos y estos serán breves.

  Como no resto de España, na comarca de Ordes houbo festas da árbore durante aqueles tempos. Probablemente a primeira foi a que se celebrou en Marzoa (Oroso) en 1916. Tamén houbo unha moi concorrida en Cabaleiros (Tordoia) en 1920. Na vila de Ordes temos constancia dunha no ano 1921, pero especialmente memorable foi a do ano 1924, sendo alcalde Julio Pol Caamaño.

  Pódese dicir que os plátanos que hai nos diversos parques e paseos da comarca (agás os da alameda de Ordes que son máis antigos) proceden daquelas festas dos anos 20 e 30.

  Sen embargo moitas árbores non sobrevivían porque despois das plantacións os campesiños quitábanas para que non desen sombra aos cultivos. Naqueles tempos de penuria todo terreo cultivable era pouco (a actual Galicia chea de bosques é unha cousa bastante moderna).

  

  Despois da guerra civil continuáronse a efectuar festas da árbore polo menos ata os anos 50 pero foron decaendo paulatinamente.