Eleccións de 1905

  Como xa temos explicado, as eleccións na Restauración estaban completamente preparadas, pero ás veces xurdían sorpresas.

  As eleccións de 1901 e de 1903 cumpriron co guión previsto: Saturnino Aller Rodríguez, o cacique, o home que enchía as urnas, achegou os votos para os candidatos designados polo partido. En 1901 foi o coruñés Daniel López López e en 1903 José Gasset, un dos 6 irmáns do importante líder liberal Rafael Gasset.
  Pero as eleccións de setembro de 1905 saíronse dese guión e o feito foi tan soado que tivo ampla repercusión nacional.

  En principio o candidato predeterminado a gañar no distrito era D. Joaquín Peña Failde, amigo persoal do xefe do Goberno, o compostelán Eugenio Montero Ríos. Non obstante Aller esta vez non o quixo así. As actas ao final do proceso déronlle a el máis de 5.160 votos mentres que Peña e Lens, un terceiro candidato, quedaban xuntos nuns escasos 1.750. 

  A razón oficial que explicou máis tarde era que os seus partidarios non se atopaban cómodos co case octoxenario Peña ante os avances do republicanismo en Ordes e que preferiron votalo a el ao que vían mellor preparado.

  A sorpresa que produciu a noticia foi enorme. O Gobernador Civil da Coruña, Luis Armiñán, telegrafou a Madrid inmediatamente e chovéronlle telegramas de volta do Ministerio da Gobernación dándolle conta do monumental enfado de Montero Ríos.

  Manuel García Prieto e Juan Fernández Latorre, por se a situación non se arranxaba, ordenaron a Armiñán que se reservasen as actas de Santiago e Ortigueira. Quedaron "conxeladas" no Goberno Civil para ofrecerlle unha a Peña Failde. Como se pode ver a limpeza das eleccións era inexistente, pero si había transparencia porque todas estas argalladas eran de dominio público (para o que lese a prensa, claro).

  A situación chegou a cumes esperpénticos. Cando Armiñán soubo que Aller se dirixía á Coruña, mandou a un inspector cunha parella de policías. A primeiras horas da noite foi interceptado cando entraba na súa casa e levado ao Goberno Civil onde houbo unha tensa reunión de cinco persoas, eles dous e tres destacados dirixentes do Partido Liberal: Antonio del Moral, Romero Donallo e Manuel Viturro.

  Conta a lenda que a reunión durou catro horas e os berros oíronse a distancia. Houbo ameazas, coaccións, rogos, súplicas ... pero nada funcionou. Saturnino mantívose nos seus trece, sabedor de que anular unhas actas legalmente asinadas e falsificar outras sería un escándalo dunhas proporcións tan grandes que nin un réxime con tantas irregularidades se atrevería a iso.

  A incerteza mantívose un certo tempo pero ao final, o 2 de novembro, Saturnino Aller foi oficialmente deputado nas Cortes.

  Non foi, como podería parecer, un momento de gloria. A vinganza xa estaba en marcha. Pronto os seus partidarios foron apartados dos seus postos municipais e Saturnino tardou varios anos en lograr recompoñer o seu poder na comarca.

  De propina vai un resumo de feitos históricos nos cinco primeiros anos do século (1901, 1902, 1903, 1904 e 1905) e das páxinas do "Anuario Riera" dedicadas a Ordes no ano 1905.