O ano 1941

   En 1941 tiveron lugar dous feitos cruciais  que supuxeron un punto de inflexión na 2ª GM: o ataque de Alemaña á URSS e o de Xapón a EEUU, dúas grandes potencias militares que acabarían desequilibrando a balanza contra os intereses do Eixo.

  No principio do ano Alemaña enviou o Afrika Korps ao norte de África para reforzar aos seus aliados italianos que tiñan sido derrotados inesperadamente. En abril Alemaña, Italia, Hungría e Bulgaria invadiron e desmembraron Iugoslavia. Inmediatamente Croacia, (co seu odio ancestral aos serbios) uniuse ao Eixo. Alemaña e Bulgaria tamén entraron en Grecia para axudar aos italianos.

  Peor lles foron as cousas na Batalla do Atlántico, onde os alemáns perderon 56 submarinos entre abril e maio. Ese último mes foi afundido o acoirazado Bismarck, orgullo da mariña alemá, non sen que este afundira antes ao HMSHood.

  En xuño os membros do Eixo, agás Bulgaria, invadiron a URSS. Tamén se lles uniu Finlandia buscando recuperar o territorio perdido na Guerra de Inverno. Pronto cercaron Leningrado no norte, tomaron Kiev no sur e avanzaron cara a Moscova. En decembro chegou a contraofensiva rusa que empuxou aos alemáns fóra de Moscova en caótica retirada.

  No Pacífico, o 7 de decembro, Xapón bombardeou Pearl Harbor, o que supuxo a implicación na contenda dos EEUU. Xapón invadiría ademais Filipinas, a Indochina francesa (Vietnam, Laos, Cambodia) e a colonia británica de Singapura.

  Aínda así temos que agradecerlle a 1941 (e a Orson Welles) a película Citizen Kane, considerada unha das mellores da historia do cine. E como anécdota tamén foi o ano do sorprendente salto en paracaídas de Rudolf Hess e do primeiro anuncio televisivo (o 1 de xullo) na cadea neoiorquina WNBT, protagonizado pola marca de reloxos "Bulova", que pagou 9 dólares por 10 segundos de emisión.

 

  En España a situación non era mala, era horrible, e 1941 foi un novo Ano da Fame. As pésimas colleitas do ano 1940 fixeron que se rexistraran 1.093 mortos directamente por inanición e miles de mortes engadidas provocadas por enfermidades derivadas desa falta de alimentos. De feito, con arredor de 480.000 defuncións totais, 1941 foi o 3º ano máis letal do século XX, superando a tres anos en que houbo guerra e só por baixo de 1938 (1.111 mortos por inanición, a maioría en zona republicana) e do pavoroso 1918, o ano da gripe.

  E, como diría Murphy, se algo pode ir mal irá peor. Ademais dos estragos da guerra, o clima non axudou para nada cun inverno terrible. O 14 de febreiro o norte de España sufriu o temporal máis importante de todo o século XX. A provincia de Pontevedra, a zona cero, perdeu 150.000 árbores e viu destruídas as espadanas de máis de 300 igrexas, pero aínda padeceu unha destrución maior a cidade de Santander, consumida por un pavoroso incendio.

   Os agricultores tampouco tiñan acceso a abonos ou insecticidas, así que a produción resentíase. En agosto, mediante un decreto, o SNT (Servicio Nacional del Trigo) foi o único comprador autorizado de cereais, leguminosas de gran seco e todos estes subprodutos: trigo, avea, cebada, centeo, escaña, millo, alpista, millo miúdo, panizo, sorgo, algarrobas, almortas, chícharos de raposo (altramuces), garavanzos, chícharos, fabas, xudías, lentellas, ervellacas (vezas), yeros e salvados. O prezo base para compras de trigo era irrisorio: 84 pesetas por cada quintal métrico de boa calidade. Tamén se bonificou con 5 pesetas por quintal o trigo das provincias andaluzas (menos Almería) e de Badaxoz e con 10 as do resto de España e as de determinadas zonas das primeiras que foran prexudicadas polas inundacións do inverno. Os produtores debían efectuar declaracións xuradas referendadas polos secretarios dos concellos e os produtos intervidos non podían viaxar sen a súa correspondente documentación.

  Como sería a situación que en setembro xa non había chicoria suficiente para substituír o café e houbo que recorrer a sementes ou ósos de dátil torrados con azucre e a vecilla silvestre torrada, soa ou mesturada con landras torradas.

  A finais do ano a produción recuperouse un pouco, subindo arredor dun 30 % sobre o penoso ano anterior. Dos 2,16 millóns de toneladas de trigo producidas en 1940 pasouse a 2,8. Tamén se produciron 1,7 millóns de Tm de cebada, 570.000 Tm de avea e 400.000 de centeo. De todas formas, iso non era suficiente e negociouse coa Arxentina para comprar máis cereais.

 

 

  No plano político o ano comezou coa estrea da película Raza, unha descarada propaganda escrita polo mesmo Franco e dirixida por José Luis Sáenz de Heredia. Ese mesmo mes de xaneiro tamén saiu o primeiro caderno de Roberto Alcázar, o cómic español máis lonxevo. Alfonso XIII cedeu os dereitos ao trono ao seu fillo don Juan de Borbón, avó do actual rei, que sería a partir dese momento o que tería que tratar con Franco (ardua tarefa), quen por esas datas estaba en Bordighera entrevistándose con Benito Mussolini.

  Pero o máis destacable do ano foi a chamada Crise de maio, unha reacción das outras familias contra o crecente poder dos falanxistas. Aínda que aparentemente estes saíron gañando e acadaron varios ministerios no goberno, en realidade supuxo o principio do fin do Cuñadísimo Serrano Suñer que caería ao ano seguinte.

  Máis anecdoticamente, a pesar das penurias da época naceu a RENFE en febreiro, celebrouse o 1º Salón da Moda Española en Barcelona en marzo, inaugurouse o hipódromo da Zarzuela en maio e a primeira feira de mostras en Bilbao en agosto. Ese verán comezou a emitir para España desde Moscova a emisora comunista La Pirenaica, que foi un consolo para os opositores ao réxime aínda que as súas predicións non se cumpriron nunca. 

Continúa en O ano 1941 en Ordes.