Axitación agraria en 1933

  O ano 1932 contemplara o nacemento de varias sociedades agrarias en Ordes e en 1933 a tendencia consolidouse. Xa en xullo dese ano había sociedades en Ardemil, Barbeiros, Buscás, Leira, Lesta, Montaos, Parada, Pereira e Vilamaior, que xunto ás de Cerceda, Rodís, Encrobas e Leobalde formaban unha Federación Agraria del Partido de Órdenes, da que era presidente Heriberto Pérez Proenza e secretario Jesús Liste. Houbo unha reunión da Federación Galega o día 16 de xullo en Vigo para protestar contra o tratado con Uruguay á que foron como representantes Manuel Lameira, Manuel Souto, Senén Raña, José Areoso, Juan Ríos, Severino Suárez e Heriberto Pérez. 

  En outubro o gobernador civil aprobou os regulamentos de "Unión Campesina" de Lesta e Parada, "Defensa del Agro" de Ardemil, "Solidaridad Agraria" de Montaos, "Redención del Campesino" de Pereira e "Mancomunidad Agraria" de Barbeiros.

  Sabemos que en Ardemil constituíuse unha sociedade agraria e de oficios varios da CNT. Manuel García Gerpe revelou nun escrito que unha sociedade de agricultores do Canedo estaba na liña ideolóxica de Izquierda Republicana.

  En 1936 practicamente todas as parroquias de Ordes contaban con sociedades agrarias. Isto que en principio era unha boa noticia, tivo tamén efectos perversos.

  Non hai que esquecer que moitos dos asociados a estas organizacións eran os mesmos campesiños semi-analfabetos que se daban paus con entusiasmo na romarías. As actitudes violentas foron unha constante desde o principio. 
 

  En marzo o xornal El Compostelano citaba expresamente ás sociedades de Ardemil e Leira dicindo que os asociados organizaban campañas de boicot contra os non asociados. Estas campañas ían desde negarse a auxilialos en calquera contratempo ou enfermidade, non alugar as súa maquinaría agricola, non comprar nos seus comercios, talleres, consultorios, etc, nin traballar para eles. Máis sorprendente é que, como en Romeo e Xulieta, os mozos negábanse a bailar e a mocear coas fillas dos non asociados e viceversa. Pero a cousa chegaba a máis porque comezaron a darse ataques á propiedade, como lanzamento de pedras aos tellados -que ninguén ousaba denunciar- e chegouse á intimidación física. Por exemplo, o día 18 de marzo, cuadrillas de asociados situáronse nos camiños de acceso ao Mesón do Vento e impediron a chegada á feira dos non asociados, tirando polo chan as mercadorías dos que se negaron a retroceder. O 25 ía ocorrer o mesmo na feira de Cerceda pero a Garda Civil impediuno, aínda que non na súa totalidade.

  Pode parecer que esaxeraba El Compostelano, xornal con simpatías agraristas aínda que católico e de dereitas, pero houbo moitas e peores noticias que estas.

  En maio tivo lugar un atentado con dinamita no Mesón do Vento. Foron derrubados tres postes do tendido eléctrico da "Sociedad General Gallega", o que ocasionou que quedasen sen enerxía eléctrica a liña tendida para as obras do ferrocarril e a vila de Ordes.

  A hipótese máis probable que se barallou sobre a causa do atentado era que foi por incidentes que houbera nas obras do ferrocarril con motivo da admisión de obreiros non afiliados a determinada sociedade.

  En agosto houbo un atentado en Parada de novo (xa houbera outro en 1932). Dous petardos explotaron e produciron danos na máquina debulladora de Pedro Pampín del Río. Os autores foron Manuel Souto Galano, Manuel Remuiñán Filgueira, Antonio Soto Pena, Heriberto Pérez Proenza e Juan Ríos. A Causa foi, como non, negarse a integrase na asociación agraria á que pertencían eles.

  Tamén en agosto pero esta vez en Pereira, os irmáns José e Ramón Suárez Pedreira propinaron unha malleira ao seu conveciño Antonio García Varela pola mesma razón.

  Pero o suceso máis grave ocorreu de novo en Ardemil, a finais de agosto. Despois de oficiar misa, o sacerdote da parroquia, Pascual Couce Pico, foi obxecto dun atentado. Cando regresaba á súa casa varios veciños saíronlle ao encontro e disparáronlle balas e pedras mentres gritaban "Matalo!". Afortunadamente puido escapar e refuxiarse na casa dun fregués, resultando ileso.

  Os autores fuxiron pero foron detidos un par de días despois. Eran Manuel Sánchez Gómez, Manuel Blanco Bello, Jacobo Brandariz, Andrés Gómez, Carmén e Andrea Gómez e dous fillos desta, chamados Ricardo e Andrés.

  A causa do atentado: que o sacerdote non quixo utilizar a maquina debulladora da sociedade na malla das leiras da súa propiedade.