Viriato Lamas Gutiérrez

  Viriato naceu en Pontevedra o 7 de decembro de 1924. Era fillo de Víctor Lamas Fernández (irmán do vello Viriato) e de Dolores Gutiérrez Martínez, matrimonio que tivo outros dous fillos: Carmen e Ángel Lamas Gutiérrez Lito (1930-2011).

  En 1946 volveu do seu servizo militar en África e comezou a traballar no comercio téxtil. Coñeceu a Anastasia Pisonero Ramos Tasina, unha moza de Villalón de Campos (Valladolid) que viñera para Vigo aos 6 anos e logo, aos 16, se trasladara a Pontevedra onde estudou para mestra (chegou a dar clases en Tui).

  Con ela casou en febreiro de 1951 e con ela tería 9 fillos: Mª Luisa, Victoria, Beatriz, Ana, Amparo, Víctor, Viriato, Anastasia e Pablo.

  Un ano antes, en 1950, veu a Ordes. Naquela época o comercio de roupa nas áreas rurais estaba concentrado principalmente nas feiras, así que era unha relativa novidade unha tenda na vila. O local alugoullo á familia Concheiro García os de Carballo e estaba na esquina da rúa Alfonso Senra con Rosalía.

  Pero a verdadeira novidade foi a produción propia, xa que Tasina confeccionaba os xéneros de punto. Compraron unha máquina e contrataron a un par de mozas da localidade. O primeiro taller tíñano na Rúa dos Lagartos e logo trasládáronse a Alfonso Senra 79 (o antigo sanatorio e futura casa de Pilar a comadroa).

  Moitas destas prendas vendíanse en Santiago. Tasina comentaba que o primeiro pedido que lles fixeran -de 60 prendas- pareceulles unha loucura (anos despois chegarían ás 5.000 prendas diarias!).

 Pouco a pouco foron incrementando a produción e comprando máis máquinas de tricotar, así que tiveron que empregar cada vez máis mozas da localidade. Pronto se expandiron a outra tenda onde agora está "Mabe".

  Nos anos 60 a empresa experimentou un gran auxe, abandonando definitivamente a venda ao público para pasar á produción en serie de xéneros de punto que chegaban a todo o mercado nacional. Durante esta época contaban xa cuns 100 empregados (a inmensa maioría mulleres). Nesta década tamén lles comprou terreos (o que hoxe son a Rúa da Fábrica e a Rúa Viriato) aos de Carballo e montou neles a primeira fábrica e de paso construíu a súa casa.

  No ano 1976 a empresa abandona a estrutura tradicional e pasa a ser sociedade anónima cun capital de 106 millóns de pesetas. Viriato era o presidente e o seu irmán Ángel o director comercial. Nesta época as traballadoras xa eran 300 e Viriato SA a gran fonte de emprego da comarca e principal responsable do aumento demográfico da vila.

  Nos anos 80 a empresa chega ao seu punto álxido con preto de 500 traballadores (incluíndo ás que traballaban na casa: as "rematadoras") ... pero todo o que sobe ... ten que baixar.

  Viriato tivo tempo de ver o comezo da crise do sector. As malas decisións comerciais fan que a empresa viva a súa 1ª suspensión de pagos en 1992. Morre o 4 de xuño de 1993 aos 69 anos de idade despois dunha longa enfermidade, sen chegar a sufrir a 2ª suspensión de pagos e posterior venda da obra da súa vida ao "arxentino" de Cestaños Francisco Ríos.

  Anecdoticamente deixou dito que non se tocaran as campás da igrexa nin se lle puxeran esquelas na prensa. O primeiro non sei se sucedeu, pero do 2º a hemeroteca deixa ben claro que non lle fixeron ningún caso.

  Pódese dicir que a parella Viriato-Tasina son os personaxes máis importantes da 2ª metade do século XX en Ordes, pois a súa fábrica foi a principal fonte de riqueza da vila e permitiu manter e incrementar a poboación do concello cando toda a comarca a perdía.

  Pero foi ademais a impulsora da entrada na modernidade dunha sociedade ata entón ancorada no traballo rural. As mulleres da zona, sen apenas instrución e acostumadas a unha vida moi dura no campo, percibían a fábrica como unha liberación, ata o punto de que nos primeiros tempos preferían ir traballar os sábados porque nas súas casas estarían obrigadas a facer as tarefas agrícolas. Por non falar dos altos soldos (para a época) que as poñían en pé de igualdade cos homes.

  Con Viriato tamén morreu unha etapa de auxe nunca antes vista. Ordes aínda seguiu medrando pero cun crecemento baseado no ladrillo, na explotación das traballadoras do sector téxtil e na movida, bases fráxiles como vemos agora.

  Cinco anos despois da súa morte, en 1998 o Concello de Ordes nomeou ao matrimonio Viriato Lamas e Tasina Pisonero fillos predilectos de Ordes.

  En xuño de 2004, sendo alcalde Teodosio Martino, dedicóuselle unha rúa a carón da 2ª fábrica da empresa. Unha das súas netas, en nome da familia, agradecía o xesto e explicaba acertadamente: «Me consta que su nombre y su persona están muy vivos en la comarca».