A mestra malquerida

  O seu nome: Gaspara Barreiro Costoya. A súa profesión: mestra.

  Unha mestra das de antes, daquelas que entregaban toda a súa vida á profesión, porque ata mediados do século XX ser mestra implicaba vivir anos en aldeas case illadas e, na maioría dos casos, renunciar a casar e formar unha familia propia.

  Gaspara naceu a finais do século XIX en Santiago e estudou nas Orfas (Nuestra Señora de los Remedios). En 1902 presentouse a oposicións e pouco despois comezou a dar clase en lugares como Outes (Mazaricos), Espiñaredo (Capela) ou Lardeiros (O Pino). En 1909 gozaba en Arca dun soldo anual de 500 pesetas.

  A súa vida cambiou en 1911 en que foi nomeada mestra de Xavestre (Trazo) cun soldo anual de 625 pesetas. O sitio gustoulle e decidiu que alí quedaría.

  Todo discorría placidamente a pesar de que Xavestre non era un lugar especialmente pacífico. As pelexas eran tan habituais como no resto da comarca e a axitación política tanto ou máis forte. Por exemplo, en 1921, houbo un incendio provocado na casa dun concelleiro.

  Non obstante Gaspara pasou alí doce anos moi bos, pero todo cambiou en 1923.

  Un nativo do lugar codiciaba a súa praza e decidiu lograla a toda costa. Convenceu a varios dos veciños da Noia para amedrentar a Gaspara.

  Comezou así unha campaña de asedio para facerlle a vida imposible. Primeiro comezaron con desprezos e logo pasaron aos insultos e ameazas. A única tenda da parroquia onde podía comprar víveres negoullos, e as mozas que lle traían o leite eran abordadas por mozos que lles rompían os cántaros. A porta da escola aparecía a cotío chea de lixo e os cristais destrozados. O grupo de mafiosos rematou por reunirse de noite ao lado da escola (onde vivía a mestra) formando balbordo e disparando tiros ao aire.

  Gaspara informou xa ao principio ao inspector de primeira ensinanza da zona e a outras autoridades da situación pero nada cambiu e pasaron meses nos que os ataques foron subindo de intensidade.

  Finalmente, aterrada, Gaspara fuxiu a Ordes en febreiro de 1924 onde puxo o caso en coñecemento do capitán de cabalería José Méndez García, que era o delegado gobernativo no partido xudicial de Ordes.

  O paradoxo foi que esta fuxida lle significou ser expedientada polo artigo 171 (abandono do posto de traballo, o que supoñía a perda de soldo) aínda que en outubro de 1924 ordenouse o sobresemento do expediente co engadido dunha declaración de que nunca se debeu iniciar, grazas ás declaracións das autoridades de Ordes.

  A historia non tivo un final feliz, ou mellor dito, non tivo un final xusto. Gaspara pediu que se cambiara a escola a Benza, onde non tería que soportar aos veciños de Xavestre, pero non lle foi concedida a solicitude.

  Así que finalmente, en 1926, despois de case tres anos de sufrimento a mestra abandonou definitivamente Xavestre e comezou a dar clase en Laraño (Santiago).

  Despois de dar clase noutros lugares e xubilarse, Gaspara Barreiro Costoya volveu á cidade de Santiago e residiu na Acibechería. Morreu en agosto de 1954 e os seus restos repousan no cemiterio de Santo Domingo.