Millán Astray en Ordes

  Hoxe pouca xente sabe quen foi Millán-Astray e a maioría dos que o saben teñen unha imaxe negativa pola súa participación no levantamento militar de 1936 ou a súa polémica con Miguel de Unamuno.

  Pero nos anos 20 do século pasado todo era moi distinto: España levaba anos sumida nunha crise política permanente (en certo xeito moi parecida á actual), acompañada de graves problemas económicos e, a maiores, encerellada nunha guerra de Marrocos que custaba o sangue de moitos mozos e agravaba os problemas anteriores.

  Nese contexto de gran descrédito de políticos e institucións, o militar coruñés José Millán-Astray Terreros, en cambio, era un heroe nacional. Con apenas 40 anos fundara a Lexión co seu Terzo de estranxeiros (a semellanza da Lexión Estranxeira francesa) e o seu valor era lendario: ía sempre á cabeza das súas tropas, o que lle valeu sufrir catro graves feridas (as dúas últimas custáronlle un brazo e un ollo, pero en 1922 só sufrira as dúas primeiras que non minguaron a súa aparencia física). 

  Por todo isto Millán Astray era coñecido e venerado polo pobo. A finais de xullo de 1922 o goberno autorizouno a facer unha viaxe propagandística por Galicia e o recibimento foi apoteósico, digno do propio rei. Desembarcou en Vigo, de onde se trasladou á Coruña, e as aclamacións sucedéronse por alí onde pasou.

  Segundo La voz de Galicia, que lle dedicó unha páxina completa, tivo que deterse en Moaña porque había unha feira: "Pronto se vio rodeado por la muchedumbre. [...] Le abrazaban, le saludaban con las más cariñosas frases y las mujeres aldeanas, madres, novias, hermanas de los ausentes le besaban las manos entre bendiciones y conmovedores agasajos".

  Chegou a Santiago, onde o esperaba, entre outros, o escritor Alejandro Pérez Lugín, ás dúas e media da tarde. Despois de comer e de visitar a catedral, puxo rumbo á Coruña no coche do escritor.

  Ordes foi unha parada obrigatoria porque estaba emparentado coa familia Astray. Aquí foi recibido polos seus familiares, o alcalde Manuel García Bermúdez, o xuíz de instrución José Sánchez Guisande e o secretario do xulgado José Sánchez Somoza, o xuíz municipal Juan Liñares Iglesias, o rexistrador da propiedade Antonio Ríos Mosquera e o comandante do posto da Garda Civil Ramón Barral. Case a totalidade do pobo ordense estaba tamén na estrada para recibilo.

  Logo Millán-Astray e a súa comitiva tomaron un lunch na casa dos seus familiares. Como anécdota, o seu pai, tamén chamado José Millán Astray (sen guión) que fora xefe da policía de Madrid e Barcelona e de diversos cárceres, regaloulle a Carmen Mato, viúva de Astray, un libro de memorias autobiográfico.

  A estancia foi curta porque aínda tiñan que parar en Alvedro, na casa de Pérez Lugín, antes de chegar á Coruña.

  Non foi a única vez. En 1927, sendo xa xeneral de brigada, volveu visitar a casa da súa familia en Ordes. Como esta vez ía acompañado da súa muller Elvira Gutiérrez de la Torre, non só estaban as autoridades senón tamén un grupo de damas que a obsequiaron a ela cun ramo de flores. Entre outras estaban María e Piedad Carnota Soto, Celia del Río, Carmen Álvarez, Asunción Concheiro e Francisca e Marina Pol, encabezadas por Mª Paz Caamaño Calderón (a muller do xuíz) e Encarnación Castro Iglesias (a muller do alcalde Manuel García Rivas).