O temporal de 1941

  Se preguntásemos á xente polos temporais máis duros que lembran, os máis novos seguramente mencionarían a Klaus e os maiores de 40 anos probablemente falarían do mítico Hortensia de mediados dos 80.

  Pero ningún deles é o maior dos últimos dous séculos. A medalla de ouro é para o gran temporal de 1941, sen nome (porque entón aínda non se bautizaban os fenómenos atmosféricos) e bastante descoñecido por dúas razóns: unha, porque España estaba a sufrir as consecuencias da posguerra e, no medio daquelas grandes penurias, esta pasou máis desapercibida, e dúas, porque os aliados castigaron ao noso país polo seu apoio á Alemaña nazi cun illamento en todos os ámbitos, incluído o meteorolóxico. Así deixaron de fornecer datos científicos, polo que hoxe é difícil atopar referencias e estudos sobre aquel fenómeno.

  O contexto climático xa era duro de por si: Europa enteira estaba a sufrir un trienio de invernos crudísimos desde o de 1939/1940. En xaneiro de 1941 gran parte de España xa soportara nevadas e temporais menores pero nada que ver co que se aveciñaba.

  Aínda que chegou a noite do sábado ao domingo 16 de febreiro de 1941, a borrasca naceu o día 14 nas Illas Azores cunha presión discreta de 990 milibares, pero no seu percorrido cara á costa oeste da Península Ibérica empezou a perder presión e 48 horas despois transformouse nunha potente borrasca de 955 milibares (as cifras máis baixas ata agora e propias dun furacán de categoría 3). E, máis importante aínda, tiña o seu centro de acción sobre Pontevedra, é dicir, estaba practicamente centrada en Galicia.

  Os danos que xera un ciclón dependen máis da súa posición que da presión mínima. Hortensia só rexistrou 985 milibares pero estaba o suficientemente preto para provocar caos e destrución. A presión de Klaus (964) foi menor pero estaba máis lonxe e afectou sobre todo á costa norte con refachos de vento por encima dos 200 quilómetros por hora. Pero a borrasca de 1941 atravesou literalmente a costa galega e cunha presión moito menor.

  Non obstante o contexto era moi distinto ao actual, cunha Galicia rural e bastante menos arborizada que agora. Aínda así os danos foron grandes, especialmente na costa pontevedresa onde varios barcos que estaban fondeados romperon as súas amarras e remataron afundidos ou con grandes danos. Tamén houbo que lamentar a morte de varios mariñeiros e un garda electrocutado na cidade de Pontevedra.

  O interior por suposto amenceu cunha gran cantidade de árbores derrubadas, algunhas sobre as estradas. Outra consecuencia foi a de quedar incomunicados, así La Voz de Galicia desculpábase o domingo por non poder ofrecer noticias de fóra da comunidade.

 En Portugal a situación foi peor: preto de 80 mortos, 20 deles en Lisboa onde chegou a haber ventos de 130 km por hora, aínda que en Sintra achegáronse aos 200 km por hora. Tamén foron esnaquizadas moitas embarcacións, 16 delas no Río Texo.

  Pero a peor parte levouna a cidade de Santander onde se produciu un terrible incendio. O lume comezou por un curtocircuíto ocasionado pola derriba duns cables de alta tensión e os ventos sostidos do sur axudaron a propagalo pola toda a cidade, que en cuestión de horas era pasto das chamas. Non se salvou nin sequera o edificio do concello ou a catedral. O incendio permaneceu activo nalgunhas zonas quince días. Unhas dez mil persoas quedaron sen fogar e a reconstrución prolongouse durante 25 anos.

FONTE: Xavier Fonseca