Bolboretas para principiantes

  Como podedes supoñer polo título, este artigo só pretende ser unha lixeira introdución ao tema, lonxe do rigor científico. Por tanto limitareime a nomear unhas poucas bolboretas moi comúns nos arredores da vila de Ordes, das case 70 que, segundo Alejandro Lázaro Camafreita, hai no concello. O que queira nomes latinos e precisión académica pode picar nas ligazóns para ampliar coñecementos.

  Os profanos, ou sexa o 99,9 % de nós, non sabemos o nome de ningunha bolboreta, pero, sendo algo observadores, decatámonos polo menos de que a maioría das que vemos ao pasear polo campo son de tres cores: brancas, marróns e amarelas.

  As case totalmente brancas pertencen a dúas especies moi parecidas: a bolboreta da col e a branquiña da col. Se nos fixamos ben cando están pousadas, podemos distinguilas porque a segunda é algo máis pequena e carece de banda negra na punta do borde das ás anteriores. Na miña infancia, preto dos núcleos habitados, as bolboretas da col viánse máis que case todas as outras bolboretas xuntas, pero a diminución das hortas con verzas provocou unha baixada importante na súa poboación.

  Aínda hai unha terceira especie predominantemente branca pero con gran número de manchas negras. En castelán é a medioluto (medioloito), nome que lle deron porque parecía estar de alivio, deixando o loito.

  En canto ás bolboretas amarelas hai dúas especies moi fáciles de distinguir. Se nos fixamos un pouco, decatarémonos de que unha semella ter unha cor máis forte. É a colia, que voando, parece de cor case alaranxada pero coas ás pechadas é simplemente amarela. Se nos achegamos podemos ver tamén un punto branco, algún negro e uns grandes ollos verdes. A outra bolboreta, de máis tamaño ca anterior, ten unha cor amarela mais clara, ás parecidas a unha folla e ollos escuros. Chámase  limoeira e podedes supoñer a razón do nome.

  Pasemos agora ás bolboretas marróns. Aquí xa temos máis problemas porque hai varias especies parecidas e que ademais son moi abundantes todas. A bolboreta loba (meadow brown "prado marrón" en inglés), a lobiño -ou tamén lobiño agreste-, que ten as ás pola parte interior máis alaranxadas (en inglés gatekeeper "porteira" ou hedge brown "seto marrón"), e a pánfila (ninfa de linneo ou níspola en castelán, nêspera en portugués, e small heath "pequena uz" en inglés).

  Tamén bastante común é a maculada ou vanesa dos muros. O seu nome significa "manchada" e ten por fóra un tono bastante alaranxado. Aínda máis alaranxada e gris clara é a bonita e inconfundible cardeira, así chamada pola querencia ás flores de dita planta e que ten un tamaño bastante grande (ata 9 cm) comparada coas anteriores.

  Rematamos falando de dúas bolboretas bastantes escuras e moi bonitas. A atalanta ou vulcana e a espectacular pavo real. Esta última coas ás pechadas parece unha tea negra de encaixe, pero cando as abre vemos un precioso espectáculo que xustifica o seu nome. Por certo que as eirugas de ambas as dúas son grandes comedoras de ortigas e non teñen nin de lonxe a beleza das súas conxéneres adultas.
  
  Unha caractéristica sorprendente de moitas destas bolboretas é que parecen ter só 4 patas (realmente as 2 primeiras son moi curtas e están pegadas ao tórax). Isto ocorre coas bolboretas das familias Satyridae, Ninfalidae e Danaidae.