O apelido García

  García é o apelido español por excelencia, de orixe prerromano (quizais íbero-aquitano) e cun significado probablemente relacionado con ‘oso’. Segundo o INE e o máis numeroso en España con máis de 2,8 millóns de persoas levando este apelido (77.000 por partida dobre). En Galicia, como vedes no mapa, tamén é moi habitual con case 157.000 portadores, pero está por detrás de Rodríguez, Fernández, González e López.

  Non obstante, a comarca de Ordes parécese máis neste sentido ao promedio español porque volve a ser o máis numeroso en conxunto e tamén é o primeiro nos concellos de Cerceda, Frades e Ordes. Neste último hai máis de 770 portadores do apelido, aínda que a porcentaxe máis alta está en Frades.

 

  Con este alto número é evidente que tivo que haber moitos Garcías destacados na historia de Ordes, aínda que a maioría viviron nos anos finais do século XIX e primeira metade do século XX.

 

Manuel García Bermúdez (1857-1944) foi un dos homes máis ricos do concello, banqueiro -corresponsal do Banco de España e do Banco Pastor-, propietario de moitas terras no centro da vila e da tenda de tecidos "Casa Carballo" (onde agora está o supermercado Froiz). Por suposto tamén estivo metido en política e chegou a ser alcalde brevemente en 1920. O seu fillo Andrés morreu moi novo, deixando un fillo chamado Manuel Gª Gerpe.

Manuel García Gerpe (1908-1949) foi avogado e político, líder de Esquerda Republicana en Ordes. Afortunadamente o Alzamento sorprendeuno cando estaba en Madrid, así que salvou a vida, pero logo enfrontou os campos de concentración en Francia e o exilio en Arxentina onde morreu.

Juana García Mouriño a señora Juana (1881-1969), outra filla de Manuel García, casou en 1900 co procurador Pedro Concheiro Rodríguez (m.1922) e foi a matriarca da familia Concheiro García os de Carballo. Como el morreu moi pronto, ela foi a que levou as rendas do negocio familiar.

 

José García Álvarez, natural de Avilés, foi tamén un home moi rico. Era notario do partido e cobrou moitos servizos en terras. Morreu en 1925, o 1º falecido (que saibamos) en accidente de tráfico en Ordes. A súa muller, Carmen del Río -de Mesía-, e a súa filla Carmen morrerían antes, en 1918, na célebre epidemia de gripe "española". O seu fillo José García del Río (1902-1987) foi inspector de Abastos, capitán de cabalería, procurador e mestre, pero xa pasou a maior parte da súa vida fóra de Ordes e morreu na Coruña.

José García Barros (m.1923) foi un avogado santiagués e ademais xornalista da "Gaceta", que se estableceu en Ordes onde tamén exerceu de xuíz municipal.

Manuel García Rivas, tío de Domingo García Sabell, foi procurador en Ordes e viviu na que fora a casa de Saturnino Aller (e logo futuro Nogallás). Do ano 1925 ao 1929 (polo menos) foi alcalde de Ordes. Durante a breve época da Fronte Popular sería delegado gobernativo. Despois da guerra marchou da vila e estableceuse en Santiago, onde morreu.

José García Fernández (1894-1937), natural de Almería, foi un mestre que exerceu en Ordes e tamén un dos dirixentes da Fronte Popular. Despois do Alzamento foi detido e sería un dos fusilados en febreiro de 1937 en Boisaca.

 

Houbo outro José García Fernández (1877-1953) menos coñecido, que foi o pai de Alfreda García Gende Freira ou Fleira (1910-2001), unha das panadeiras máis famosas de Ordes porque o seu establecemento estaba fronte á Alameda. Do seu matrimonio con Andrés Blanco, tivo catro fillos, entre eles o procurador e empresario Fausto de Fleira.

Marcelino García Campelo (1918-1989), procedente de Mercurín, casou con Pepa de Luis (Alfonso Senra 35) coa que tivo varios fillos. Un deles é o moi coñecido fontaneiro Juan García Eirín, cuxos fillos son García Sánchez.

 

No Alto naceron os irmáns García Calvo (Jesús, Manuela, Jesusa, Estrella, Concepción, José e Ricardo). Jesús e Manuela casaron con dous irmáns (María e Manuel Regos Barreiro Rúa do Casal) e viviron os dous no Casal. Estrella viviu na Salgueira. Quizais o máis coñecido foi José García Calvo (1920-2009), zapateiro que tivo o seu taller en Alfonso Senra 1 e casou con Dorinda López Recouso (filla do burraxeiro de Loureda).

 

Pero indudablemente a familia con máis sona que leva este apelido en Ordes son os Gharcías do Casal, que xa vivían alí desde principios do século XIX polo menos. José García Boquete (1874-1955) casou con Manuela Varela Méndez (1882-1965) e tiveron 8 fillos. O máis coñecido foi o primoxénito, José García Varela (1906-1962) que aprendeu o oficio da construción co meu bisavó Juan Ferreiro Franqueira. Despois voou pola súa conta e sería quen edificaría a Casa do Concello e "A Cárcel" (logo Academia de Arriba) entre outros. Non menos coñecidos son os seus fillos, José García Sánchez, propietario da ferraxería que había na rúa Lagartos e Encarna García Sánchez, a profesora doña Encarnita.

 

En Castrelos teñen a súa orixe os Gharcías de Leira, que son fillos do capataz de legoeiros (en castelán "peones camineros") Manuel García López (1905-1996) e de Manuela Gómez Gaudeoso. Manuel tivo a xenerosa idea de construír un edificio na Prolongación dos Lagartos para que vivira nel a súa prole. Así que alí estiveron ou están 6 dos irmáns. Dúas quedaron en Castrelos e outro, José María García Gómez (1938-2005), o 5º irmán, casou con Avelina Caamaño Louro, filla de Ricardo Caamaño e María Louro, os propietarios desde 1960 dun bodegón de viños e tenda-para-todo na entón rural A Corveira-Vilaboa, que en 1974 daría orixe ao "Restaurante Caamaño".

Aínda que coínciden nos apelidos, Ricardo, Manuel e Juan García López non eran irmáns do legoeiro. Os dous primeiros viviron en Loureda, casados con Emilia Candal Fernández e Isolina Presedo Rivas, e o último no Piñeiro de Mercurín e estaba casado con Genoveva Castro García.

 

Na comarca tamén hai moitos personaxes co apelido García, destacando o empresario fradense Ramón García Francos e os alcaldes de Cerceda José García Liñares e o seu sucesor Juan Manuel Rodríguez García.