Infanticidios

  A taxa de criminalidade a comezos do século XX era moito máis alta que na actualidade, pero había un tipo de crimes onde a diferenza era especialmente notable: os infanticidios.

  Se en España na última década a media é de ao redor de 20 menores asasinados polos seus pais anualmente, naquela época eran centos.

  Non era un problema exclusivo de España, senón de toda Europa. O ríxido sentido da honra e unha moralidade mal entendida eran a principal causa dos infanticidios. Mulleres solteiras ou casadas adúlteras víanse enfrontadas ao drama de desfacerse dos seus fillos ou vivir desde ese momento unha permanente exclusión social.

  Nas cidades existían as inclusas ou casas de expósitos que albergaban aos nenos abandonados. Estes establecementos dispoñían de pequenos tornos con apertura á rúa. Había unha persoa na habitación inmediata que acudía ao son da campaíña para recoller á criatura (e que non podía facer preguntas a quen a deixase para garantir o seu anonimato). Así evitábanse moitos infanticidios nas cidades, pero nas zonas rurais non existían estes establecementos.

  En Galicia o problema era incluso maior porque, ademais da gran porcentaxe de poboación rural que non tiña preto unha inclusa, engadíanse dous factores que o agravaban: unha enorme emigración masculina a América que deixou practicamente soas e abandonadas a un gran número de mulleres casadas e un tipo de asentamento moi disperso que facilitaba a ocultación do crime.

  Por iso, aínda que o número de casos que chegaban á xustiza era alto, podemos supoñer que o número real de crimes aínda sería moito máis alto.

  En 1913 segundo o xornalista Juan Castrillo Santos "Hoy son frecuentísimos los infanticidios para ocultar la deshonra de la madre".

  En 1929 as cosas non melloraran nada: O xornalista Matías Usero Torrente, ante a ameaza de suprimir a Casa cuna de Ferrol escribía con dramatismo: «Desde el mes de julio (hasta el 4 de enero de 1929) pasan de 80 los infanticidios* perpetrados en ese tiempo y la mayor parte, por ahora, han quedado impunes. Ayer apareció otro niño, recién nacido, muerto y envuelto en papeles, en el camino de la Graña. Una víctima inocente más para unir a mi estadística macabra. [...] Infelices criaturillas muertas al nacer o después de haber vivido unos días, abandonadas en los caminos, arrojadas al mar, enterradas vivas, descuartizadas, heridas, degolladas, escondidas en estercoleros y retretes, quemadas, estranguladas y hasta dadas como comida a animales voraces y caseros.»

  A comarca de Ordes non era unha excepción. No ano 1921 houbo dous infanticidios e ademais na mesma parroquia, Ardemil.

  Manuela Bustelo Sánchez, unha muller de 28 anos, que levaba 8 anos separada do seu marido por emigrar este a América, supostamente estrangulou ao seu fillo recentemente nado. Con todo, no xuízo a que foi sometida, o xurado deu veredicto de inculpabilidade.

  Poucos meses despois María Martínez Bolaño denunciou ao ancián Domingo Noya Sanjurjo por facer desaparecer unha criatura que ela dera a luz na casa de Domingo.

  En Buscás, no mesmo ano, María Martínez Botana estaba en boca de toda a veciñanza que sospeitaba que se desfixera dun fillo... por 2ª vez! A Garda Civil investigou o suceso pero non chegou a ningunha conclusión.

  Tamén en 1923 en Tordoia o matrimonio formado por Por Pablo Costa e Dominga Martínez foron sospeitosos de infanticidio.

  Como vemos, eran tempos perigosos para a infancia.  

*Datos que recollía dos diversos xornais españois que chegaban ao seu poder.