sábado, 11 de octubre de 2025

O ano 2012


  2012 era o ano no que segundo o calendario maia remataba o mundo, cousa que non sucedeu a pesar da enorme crise económica global, pero empezou co accidente náutico do cruceiro Costa Concordia en xaneiro e acabou sendo o ano no que se descubriou o bosón de Higgs e no que se celebraron as Olimpíadas de Londres. Tamén foi o ano no que saíu o Windows 8 e no que Google Chrome sería xa o navegador máis usado desbancando ao Explorer.
  No mundo árabe, que viña de contemplar grandes protestas no ano 2011, Siria vivía xa un clima de auténtica guerra civil e en Exipto gañou as eleccións o islamista Mohamed Morsi pero a súa deriva ditatorial provocou unha forte oposición. En Rusia Putin gañou por 3ª vez as eleccións con máis do 63 % dos votos, o que lle deu carta branca para avanzar na súa senda autoritaria. En Venezuela Hugo Chávez foi reelixido (por 4ª e última vez) e nos USA tamén Barack Obama repetiu. En Francia François Hollande logrou quitar do Eliseo a Nicolas Sarkozy, enorme triunfo para toda a esquerda europea. No Vaticano comezou o escándalo do Vatileaks.
 
  2012 foi o ano do bombazo coreano "Gangnam Style". Outros temas moi oídos foron "Call me Maybe" de Carly Rae Jepsen e "Locked Out of Heaven" de Bruno Mars. Tamén apareceu o álbum Red de Taylor Swift. No cine foi o ano dos megaéxitos The Avengers, Skyfall, The Dark Knight Rises e The Hunger Games.
 
España
seguía sumida na crise económica e baixou de novo o PIB. Mariano Rajoy iniciou o seu goberno poñendo orde nas finanzas, iniciando unha política de austeridade e recortes, que incluíron unha reforma laboral e un rescate bancario. Estas medidas foron duramente contestadas pola oposición que contraatacou con dúas folgas xerais (29 de marzo e 14 de novembro) e manifestacións como as Marchas de la Dignidad ou o asedio ao Congreso en setembro. En abril un accidente de caza do rei Juan Carlos en Botsuana deu moi mala imaxe á monarquía. En Cataluña despois dunha Diada multitudinaria, CIU convocou eleccións en novembro nas que imprevistamente baixou os seus resultados, pero grazas a pactar con ERC continuou o goberno de Artur Mas, agora cun tono xa claramente máis soberanista.
No 2012 houbo unha tremenda onda de calor con temperaturas de 44ºC no sur e 42ºC no centro e NE de España.
Galicia comezou o ano coa perda do seu político máis importante nas últimas décadas: Manuel Fraga Iribarne "don Manuel" morreu o 15 de xaneiro. Este ano estoupou o escándalo das preferentes e NovaCaixaGalicia era unha das entidades implicadas. O goberno de Feijoo continuaba capeando o temporal da crise, sufrindo moitas críticas da oposición, pero nas eleccións autonómicas de outubro apenas sufriu desgaste, mantendo practicamente a mesma porcentaxe de votos (máis do 45 %) e mesmo subindo de 38 a 41 escanos grazas a participación de AGE que dividiu o voto da oposición. Nesta campaña sería onde Pablo Iglesias aprendeu os trucos, que logo poría en práctica a nivel español.
 
Ordes
tamén vivía sumido na crise, que se evidenciou cando xa en decembro do ano anterior foron despedidos os 15 integrantes do GRUMIR. Aumentaba o paro, pechaban empresas, marchaban inmigrantes que viñeran en tempos de bonanza e a Movida estaba desaparecida, por moito que o BNG fixese propostas para reactivala, de feito ese ano pechou LP 45 -aínda que en principio só era un peche parcial-. No Concello non había  cartos para pagar as facturas aos proovedores e anunciouse que nin Brincadeira (na que se gastaran 500.000 € en catro anos) nin a Gala contra o Cancro volverían a ter lugar en Ordes. O orzamento baixaría aos 13,5 millóns (algo máis que no ano 2008).
 
  Con todo iso aínda houbo obras. Rematouse en abril a Ronda Leste e en xullo volveuse a abrir ao tráfico a rúa República Arxentina que se estivera reformando e ampliando. Tamén comezou ese ano a polémica reforma da vella Casa do Concello.
 
A nivel político, Regos continuou mandando sen sobresaltos. Aínda que houbo rumores dun posible entendemento entre o PP e o BNG, nunca pasaron de rumores. De feito foi nestes partidos onde houbo cambios: no BNG xurdiu un novo líder para o Consello Local, Pablo Vidal Ríos (entón con 26 anos), e no PP deixou a súa acta o Nº 2, Pedro Carrasco Pedro da Farmacia
  En setembro saltou por primeira vez o tema da guardería: a empresa Sermasa (unha das da trama Pokémon) despedira a unha cociñeira para logo contratar á muller do concelleiro de cultura, despido no que se viu implicada a Nº 2 de UxO, Silvia Marín.
 
Novas máis alegres foron a visita de Xosé Neira Vilas celebrando o 50 aniversario de "Memorias dun neno labrego" e o gran éxito do equipo xuvenil de fútbol que acadou o ascenso á Liga nacional.
  A pesar de non ter Gala contra o Cancro nin Brincadeira seguiu habendo todo o resto de celebracións habituais e as festas patronais contaron de novo coas tres orquestras top: Panorama, París de Noya e Olympus. Ademais ese ano foi o trixésimo aniversario do incio do "Día do Emigrante". Esta emotiva xornada estivo dedicada ás irmás María e Adela Calvo Veiras, emigrantes en Uruguay, e nativas de Vilar.
  O ano rematou coa morte do noso empresario máis importante: Ramón Carro Romero.

lunes, 6 de octubre de 2025

Renda da comarca en 2023

 
  A última estatística dos declarantes do IRPF publicada pola Axencia Tributaria o 1 de outubro de 2025 con datos do ano 2023 volveu a constatar que Oleiros seguía sendo o concello máis rico de Galicia (e 36º de España) ao pasar dos 43.430 euros de 2022 a case 47.100 euros, moi por riba da media galega que era de 30.387 euros. Na provincia de Pontevedra Nigrán encabezaba a lista con 35.750 euros, en Ourense Pereiro de Aguiar chegaba aos 30.310 euros e en Lugo o liderado era para Cervo con 29.870 euros.
  No extremo contrario (descartando a municipios de menos de mil habitantes dos que non presentou datos) o máis pobre era Cervantes con só 17.717 euros. Nas outras provincias Vilardevós (Ourense) roldaba os 17.800 euros, a Illa de Arousa non chegaba aos 19.000 e Toques superaba un pouco os 19.820 euros.
  Das sete cidades, A Coruña era a de maior renda con 35.727 euros, seguida de Santiago (34.300), Pontevedra (31.005), Vigo (30.890), Lugo (29.740), o Ferrol (29.210) e por último Ourense (29.070).
  A comarca de Ordes estaba, como de costume, peor que a media galega.   dous concellos, Oroso (26.330) e Cerceda (25.755), superaban os 25.000 euros de renda. O resto estaba no rango dos 24.000, agás Tordoia, o máis pobre, con só 23.520 euros.
 
  No resto de España, Pozuelo de Alarcón repetía liderado por 5º ano con algo máis de 88.000 euros. Boadilla del Monte pasaba do 3º ao 2º lugar con 70.870 euros, e Sant Just Desvern subía do 4º ao 3º con 67.265 euros. As provincias de Madrid e Barcelona tiñan 5 e 4 municipios respectivamente no top 10, correspondendo o outro (Aigües) á provincia de Alacant.
  No extremo contrario os veciños de Benamargosa (Málaga) só tiñan 13.830 euros de renda. Entre 14 e 15.000 había outros catro concellos de Granada, tres de Jaén e dous de Badajoz.

sábado, 4 de octubre de 2025

Cruceiro de Parada

 
   Este cruceiro, totalmente de pedra, está situado no extremo oeste do adro da igrexa de Santa Mariña de Parada, a uns 40 metros do templo, nun lugar bastante sombrío polo que está parcialmente cuberto de liques e brións.
  Ten unha plataforma cuadrangular de 4 graos, aínda que o primeiro está practicamente soterrado e case non se distingue. Actualmente tamén hai unha mesa de ofrendas que, pola diferenza de material, debe ser moito máis recente que o resto do cruceiro. Sobre a plataforma hai un pedestal cuadrangular que remata con chafráns. Nel había unha inscrición que agora é ilexible e pasa totalmente desapercibida. O conxunto da plataforma e o pedestal totaliza uns 110 centímetros de altura.  
  O fuste ou varal está lixeiramente inclinado cara ao oeste. É octogonal pero remata cadrado. Ten unha lonxitude duns 2,40 metros.
  Unha das singularidades deste cruceiro é que carece de capitel. A outra é que a cruz só ten unha figura (o máis habitual é que sexan dúas ou ningunha).
  Como dixemos, a cruz, de aproximadamente 80 centímetros de altura, aséntase directamente no fuste, sen capitel. É cuadrangular, de brazos con chafráns e remates florenzados con botón central. A única imaxe, cara ao norte, e un Cristo de factura bastante rústica. Ten tres cravos, cabeza inclinada cara á súa dereita, mans abertas, sen coroa e un pano anoado tamén á dereita. Na parte alta da cruz está o INRI.
  Todo o conxunto levanta uns 4,30 metros, o que está no promedio habitual.
 
 
  Se queres ver máis fotos e unha vista de rúa preme en Cruceiro de Parada da excelente web Todos los cruceiros de Galicia
  Na Parroquia de Parada hai outro cruceiro moito máis moderno e feito totalmente de formigón no lugar de Cestaños.

sábado, 27 de septiembre de 2025

Cerceda en 1845 (El Madoz)

  Entre 1845 e 1850 foi publicada unha das obras imprescindibles para coñecer mellor a xeografía e historia de España no século XIX. Trátase do "Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar", abreviadamente mellor coñecido como o "Diccionario de Madoz", polo seu autor Pascual Madoz. Velaquí os datos de Cerceda.
 
CERCEDA (Ayuntamiento) Tomo VI (1847)
Ayuntamiento en la provincia, audiencia territorial y capitanía general de la Coruña (3 1/2 leguas), diócesis de Santiago (7) partido judicial de Órdenes (2 1/2). SITUACIÓN al N. de la capital del partido; su CLIMA es templado y bastante sano. Se compone de las feligresías de Cerceda, San Martín (capital); Encrobas, San Román; Gesteda, Sta. Columba; Meirama, San Andrés; Queijas, Sta. María y Rodís, San Martín, que cuenta sobre 600 CASAS diseminadas en un crecido número de poblaciones; pero solo tiene 2 escuelas frecuentadas por 26 niños y 3 niñas. El TÉRMINO municipal confina por el N. con Carral, partido de La Coruña; al E. Abegondo, que pertenece al de Betanzos; por S. con Tordoya, y al O. Laracha, que corresponde a Carballo. El TERRENO es montuoso y por el centro pasa la cordillera, que desde el desfiladero de las Pías se dirige a la costa y cabos de Finisterre y Tourillan; pero participa de frondosos valles y cañadas fertilizados por las abundantes y buenas aguas que corren en distintas direcciones, contribuyendo unas a formar el río Allones y enriqueciendo otras al Mero. Los CAMINOS son vecinales y malos. El CORREO se recibe 3 veces a la semana por la capital del partido. Las producciones más comunes son cereales, legumbres, algunas frutas, lino y pastos: no escasea el arbolado y cría ganado de todas las especies, prefiriendo el vacuno y de cerda. INDUSTRIA: la agrícola, telares para lino y lana, molinos harineros y diversos artesanos de primera necesidad. POBLACIÓN: 576 vecinos, 3.649 almas. RIQUEZA PRODUCTOS: 21.368,271 rs. vn. IMPONIBLE: 656,477 y CONTRIBUCIÓN: 36,552 rs. 30 mrs.
 
CERCEDA (San Martín de) Tomo VI (1847)
Feligresía en la provincia de la Coruña (3 1/2leguas), diócesis de Santiago (7) partido judicial de Órdenes (2 1/2), y ayuntamiento a que da nombre como capital. SITUACIÓN en la cañada que forma el río que  recorre el valle de Encrobas y CLIMA bastante sano, se compone de los lugares o aldeas de Albardo, Antemil, Busto, Cachizo, Coente, Enfesta, Fins, Fontaina, Francela, Iglesia, Labandeiras, Parada de Abajo, Parada de Arriba, Pedreira, Pedrouzos, Sobre de la Fuente y otros caseríos; hay una escuela indotada en la cual reciben instrucción 8 niños y una niña. La iglesia parroquial (San Martín) es bastante pobre. El TÉRMINO confina por N. con Meirama; al NE. con San Román de Encrobas; por S. con Sta. María de Queijas, y por O. y NO. con el partido judicial de Carballo; el TERRENO es montuoso pasando por los términos meridionales una gran cordillera que desde el desfiladero de las Pías sigue hasta los cabos de Finisterre y Touriñán; sin embargo es de buena calidad la parte destinada al cultivo. Los CAMINOS son locales y malos y el CORREO se recibe por la capital del partido. PRODUCTOS: trigo, maíz, centeno, patatas, algunas legumbres y pasto; cría ganado vacuno, lanar y de cerda, pero está muy acosado de los lobos. INDUSTRIA: la agrícola, molinos harineros y varios telares. POBLACIÓN: 74 vecinos, 448 almas. CONTRIBUCIÓN: con las demás feligresías que constituyen el ayuntamiento.
 
ENCROBAS Tomo VII (1847)
Antigua jurisdicción en la provincia de la Coruña; compuesta de las feligresías de Cerceda, Encrobas y Queijas, cuyo señorío ejercía el marqués de Astorga y D. Lucas Sánchez de Boado, quienes nombraban juez ordinario.
ENCROBAS (San Román de) Tomo VII (1847)
Feligresía en la provincia de la Coruña (3 1/4 leguas), diócesis de Santiago (6) partido judicial de Órdenes (2 1/2), y ayuntamiento de Cerceda (1/2): SITUACIÓN en el valle de Barcia, y a la izquierda del riachuelo que de Montemayor y Cerceda baja a unirse al Mero: con buena ventilación y CLIMA templado y sano; comprende los lugares de Abieira, Belesar, Bustobedro, Burís, Francelos, Guichar, Gontón, Lousa, Outeiral, Pontojo, Quintán y Soriga, que reunen 180 CASAS de pocas comodidades. La iglesia parroquial (San Román) es única y bastante capaz. El TÉRMINO confina con San Martín de Cerceda y San Andrés de Meirama, y le bañan las aguas que se mezclan con el indicado Mero. El TERRENO llano y en lo general fértil. Los CAMINOS vecinales y poco cuidados, y el CORREO se recibe por la capital del partido. PRODUCTOS: cerales y alguna hortaliza; cría ganado, prefiriendo el vacuno; hay caza con especialidad de lobos y alguna pesca. INDUSTRIA: la agrícola. POBLACIÓN: 180 vecinos, 991 almas. CONTRIBUCIÓN con su ayuntamiento.
 
GESTEDA (Sta. Columba de) Tomo VIII (1847)
Feligresía en la provincia de la Coruña (7 1/2 leguas), diócesis de Santiago (5 1/2) partido judicial de Órdenes (1 3/4), y ayuntamiento de Cerceda (1 1/4): SITUACIÓN entre montañas, pero con libre ventilación; su CLIMA es sano; comprende los lugares de Boimil, Iglesia, Liñares, Picota, Mouche y Verea que reunen sobre 40 CASAS y una iglesia parroquial (Sta. Columba), cuyo curato es de presentación ordinaria. El TÉRMINO confina por N. con el de Sta. María de Queijas; al E. con San Andrés de Lesta; por S. Sta. Susana de Arcai, y al O. Sta. María de Bardaos; le bañan varios riachuelos que, procedentes de la sierra de Monte-mayor corren al S. a encontrar los puentes de Santalla. El TERRENO, aunque montuoso, participa de llanos de mediana calidad; los CAMINOS son vecinales y malos; el CORREO se recibe por la capital del partido. PRODUCTOS: trigo, centeno, maíz, patatas, algunas legumbres, hortalizas, poca fruta y bastante combustible; cría ganado vacuno, caballar, mular y de cerda; hay caza y se pescan truchas. INDUSTRIA: la agrícola y pecuaria, molinos harineros y varios telares caseros. POBLACIÓN: 46 vecinos, 276 almas. CONTRIBUCIÓN con su ayuntamiento.
 
MEIRAMA (San Andrés de) Tomo XI (1848)
Feligresía en la provincia de la Coruña (3 1/2 leguas), diócesis de Santiago (6 1/2) partido judicial de Órdenes (2), y ayuntamiento de Cerceda (1/2): SITUACIÓN a la falda S. de los elevados montes de Jalo, CLIMA templado. Comprende los lugares y cas. de Brozo, Cardiña, Casanova, Castelo, Fieitosa, Gándara, Iglesario, Labandeira, Laracha, Padamua, Picardán, Picota, Pozo, Río, Rozadoiro, Travesía y Vilares, que reunen 40 CASAS y varias fuentes de agua potable. La iglesia parroquial (San Andrés) es única y su curato de entrada correspondía al suprimido monasterio de San Martín, de la ciudad de Santiago. El TÉRMINO con el indicado monte Jalo, al NE. con Santiago de Castelo; por E. y S. San Román de Encrobas, y por O. con Cerceda y San Pedro de Soandres, y arroyos que dan principio al río Allones; por la parte del S. y E. corren otros arroyos que bajan a constituir el río del Puente de Lago. El TERRENO es de buena calidad y participa de monte bastante arbolado y de prados cubiertos de excelentes pastos. El CAMINO que desde Soandres llega a Encrobas y el que desde aquí se dirige a Altamira, donde enlaza con la carretera de Santiago a la Coruña, se hallan en mediano estado. El CORREO se recibe por la cabeza del partido. PRODUCTOS: maíz, trigo, patatas, centeno y habas; cría ganado de todas especies, prefiriendo el caballar y el vacuno; hay caza y se encuentran muchos lobos y zorras. INDUSTRIA: la agrícola y pecuaria; hay 3 molinos harineros. POBLACIÓN: 38 vecinos, 225 almas. CONTRIBUCIÓN con su ayuntamiento. Esta feligresía fue coto redondo de señorío secular, que ejerció D. Bernardo Basadre.
 
QUEIJAS (Sta. María de) Tomo XIII (1849)
Feligresía en la provincia de la Coruña (5 leguas), diócesis de Santiago (5 1/4) partido judicial de Órdenes (1 3/4), y ayuntamiento de Cerceda (1/4); SITUACIÓN entre montes y a la izquierda y como a 3/4 leguas del camino de Santiago a la Coruña; CLIMA frío y sano; se compone de las aldeas de Astanda de Abajo, Astanda de Arriba, Boedo con la torre de su nombre, propia del marqués de San Martín, y lugar de Urís, que reunen 130 CASAS, varias fuentes de buen agua y una iglesia parroquial (Sta. María) con curato de entrada y patronato real y eclesiástico. El TÉRMINO confina por N. con el de Cerceda; al E. con la mencionada carretera; Sta. Columba de Gesteda, y por O. San Martín de Rodís; le bañan diversos arroyos que corriendo al S. se reunen en los puentes de Santalla y forman ríos que desde ese punto se dirigen al Tambre. El TERRENO es de mediana calidad en la parte destinada al cultivo y sus montes se hallan cubiertos de arbolado de roble y otros arbustos. Los CAMINOS son locales y malos y el CORREO se recibe en las estafetillas de Órdenes y Carballo. PRODUCTOS: centeno, trigo, patatas y maíz; cría ganado vacuno, caballar y lanar; hay caza de perdices y liebres. INDUSTRIA: la agrícola y molinos harineros. POBLACIÓN: 429 vecinos, 669 almas. CONTRIBUCIÓN con su ayuntamiento.
 
RODÍS (San Martín de) Tomo XIII (1849)
Feligresía en la provincia de la Coruña (5 leguas), diócesis de Santiago (5 1/4) partido judicial de Órdenes (1 3/4), y ayuntamiento de Cerceda (1 1/4): SITUACIÓN a la falda de la sierra de Monte-mayor; CLIMA templado y sano; comprende los lugares de Abeleira, Barreiro, Cerdeira, Sartegos, Silva y Villamarta, que cuentan unas 100 CASAS; varias fuentes y una iglesia parroquial (San Martín) cuyo curato de primer ascenso es de presentación del conde de Altamira. El TÉRMINO confina por N. con la indicada sierra; al E. Gesteda y Queijas; S. Bardaos, y O. Andoyo del término municipal de Tordoya. El TERRENO es de mediana calidad y le bañan varios riachuelos que corren al S. a reunirse antes de llegar a los puentes de Santalla. Los CAMINOS son locales y malos, el CORREO se recibe de la cartería de Órdenes. PRODUCTOS: centeno, trigo, patatas y varias legumbres; cría ganado, prefiriendo el vacuno, se cazan perdices y liebres. INDUSTRIA: la agrícola y molinos harineros. POBLACIÓN: 100 vecinos, 612 almas. CONTRIBUCIÓN con su ayuntamiento.

martes, 23 de septiembre de 2025

O ano 1963

 
  Se o ano 1962 foi o apoxeo da Guerra Fría, 1963 comezou a rebaixar a tensión instalando o famoso "teléfono vermello" (en realidade era negro como a maioría naquela época) de comunicación directa entre os presidentes da URSS e dos USA e asinando un tratado para prohibir os ensaios nucleares. Seguía a carreira espacial e a URSS logrou o fito de levar ao espazo á primeira muller, Valentina Tereshkova. En Europa Josip Broz Tito foi declarado presidente vitalicio de Iugoslavia, seguindo unha liña independente da URSS. No RU estalou o escándalo Profumo, ministro de defensa cuxa amante de 19 anos, Christine Keeler, tiña relacións cun espía soviético. En África creouse a OUA e continuou a descolonización coa independencia de Kenya, sendo Jomo Kenyatta o seu primeiro presidente. En Asia, Arabia Saudita aboliu a escravitude (o último país en facelo) e en América do Sur chegou ao poder en Perú o moderado Fernando Belaúnde Terry.
  Nos Estados Unidos en agosto Martin Luther King fronte a 250.000 persoas pronunciou o seu famoso discurso "Teño un soño", pero tres meses despois, o 22 de novembro, chegaría a nova máis impactante: o presindente John F. Kennedy foi asasinado, aparentemente por Lee Harvey Oswald (á súa vez asasinado tamén por Jack Ruby).
  A peor catástrofe do ano foi unha erupción do volcán Agung en Bali que causou a morte a 11.000 persoas, aínda que o furacan Flora no Caribe andoulle preto. Como anécdota foi o ano do famoso roubo ao tren correo Glasgow-Londres e cando se inaugurou o telescopio de Arecibo, o maior do mundo.
 
  En 1963 na BBC debutou unha serie mítica, "Doctor Who". Foi un ano de notables películas como "The Birds". Asomaba a Beatlemanía cando o grupo lanzou o 2º disco, que incluía "Please Please Me" e "I Want To Hold Your Hand". En América eran os tempos da música surf cos Beach Boys sacando "Surfin' USA", do soul da Motown con temas como "Heat Wave", da máxica "Be my Baby" co seu muro de son e da poética "Blowin' in the Wind" de Dylan. Na literatura apareceu a 3ª novela de John Le Carre The Spy Who Came in from the Cold e comezou o bum iberoamericano con La ciudad y los perros e Rayuela.
 
  España melloraba a súa economía e comezou o ano coa boa noticia da desaparición dos fielatos e a imposición dun salario mínimo de 60 pesetas. Os Tecnócratas lograron que se aprobase en decembro a Ley de Bases de la Seguridad Social que unificou os diversos sistemas de previsión e protección pública e ampliou os mecanismos de cobertura social con cargo ao Estado. Pero a nivel político o inmovilismo era a regra: executouse ao comunista Julián Grimau en abril sen facer caso ás protestas internacionais e creáronse en decembro os Tribunais de Orden Público (TOP) para xulgar actos de terrorismo e delitos políticos. Tamén se lle concedeu a autonomía a Guinea Ecuatorial e prorrogáronse os tratados militares con Estados Unidos.
  Ese ano Luis Aguilé cantaba "Dile" e Gelu "El partido de fútbol", e nas antípodas destas estaba "Al vent" de Raimon, hoxe descoñecida pero entón símbolo de oposición ao franquismo. Houbo un par de grandes películas como "El verdugo" e "Los Tarantos", algunha boa como "Del rosa al amarillo" e éxitos taquilleiros como "La verbena de la Paloma" e o debut de Manolo Escobar en "Los guerrilleros".
  Galicia, aínda que seguía sufrindo unha gran emigración, continuaba mellorando como proba o feito de que ese ano se inaugurase o enorme Encoro de Belesar. O campo vivía entre as tensións da concentración parcelaria e a reforestación. As protestas foron reprimidas con dureza provocando a morte de José Esperante en Mazaricos. A oposición ía gañando pequenas batallas, entrando membros do PCE como enlaces en Bazán e Barreras. O grupo Brais Pinto fundou a UPG en novembro, pero volvería a ser refundada en 1964. No ámbito da cultura foi o ano no que se celebrou por 1ª vez o Día das Letras Galegas. Tamén se editou a revista Grial e morreu Vicente Risco.
 
 
Ordes non viviu grandes acontecementos. Ese ano saíu do cárcere o ex-guerrilleiro Juan Couto.
XANEIRO: Partido de fútbol contra o Calvo Sotelo. Morreron Felipe Jarazo Blanco aos 76 anos e José Moure Noya en Parada. Ramón Rodríguez Docampo, veciño de Montaos de 38 anos, morreu aplastado pola parede dun alpendre.
FEBREIRO: Gran nevada en case toda Galicia. Morte de Santiago Beltrán del Río o día 18 aos 18 anos. Era fillo do subtenente da Garda Civil Valentín Beltrán Gudiel e de Mª Luisa da farmacia. Faleceron tamén Antonio Méndez Regos aos 57 anos en Beán, José Veiras Veiras aos 79 anos en Poulo e o alcalde de Cerceda, Eduardo Pedreira Ríos, aos 39 anos de idade.
MARZO: O día 11 morreu Antonio Remuiñán Pulleiro aos 67 anos e o 21 Julia Pol Crespo, muller do mestre Lisardo Castro e nai do avogado Julio Castro Pol.
ABRIL: O día 8 morreu Manuel Blanco Remuiñán aos 71 anos en Leira.
MAIO: Morreu Antonio Álvarez Mosquera o Cotovío aos 75 anos e Manuel Candal Veiras o Gaiteiro en Vilaverde. Traspasábase un bar preto do cruce.
XUÑO: Pedida da man de Mariola Pol Louro para o avogado compostelán Evaristo Nogueira.
XULLO: Morreron María López Graña (mestra nacional de Leira), José Becerra Darriba (viúvo de Antonia Golán) aos 63 anos, Manuel Bestilleiro Villasenín aos 35 anos e José Casas Grela aos 59 anos, os dous últimos en Parada. Atropelada por unha moto en Ordes morreu a nena María Morandeira Prieto de 3 anos e quedou ferida grave no mesmo accidente a nena María Fuentes Suárez de 4 anos. Concurso de tractoristas organizado por Auto-Avión.
AGOSTO: Nas festas patronais partido de fútbol no que o RC Deportivo da Coruña venceu facilmente á SD Compostela 4-0. O día 26 morreu Eduardo Martínez Santiso, encargado do serradoiro Weiss, marido de Amparo Seijas Becerra e pai de Amparito. Veu destinado á unitaria de Montaos o mestre Manuel Gamallo.
SETEMBRO: Descontento entre os labradores de Ordes por mor dos altos impostos municipais aos carros (entre 100 e 200 pesetas). Inaugurada polo ministro de Información e Turismo Manuel Fraga Iribarne a emisora de RNE no Mesón do Vento. Voda de Amelia Garza con Pedro Raña Dafonte. O día 10 morreu Josefa Figueira Presedo aos 63 anos, o 12 morreron Domingo Vieites Álvarez, marido de Ramona Faya Vilariño, e Manuel Pampín Boquete aos 57 anos en Parada. O 27 Tamén en Parada morreu o contratista de obras Pedro Noya Rodríguez e, o mesmo día, faleceu Concepción Candal Mosquera aos 87 anos en Montaos. Finalmente o día 30 Andrés García Varela de 58 anos, natural de Pereira pero que vivira 40 anos en México, foi atopado morto aboiando no mar en Riazor.
OUTUBRO: O porteiro Liste e o xogador Faya do Rayo FC foron fichados polo Atlético dos Castros da Coruña.
NOVEMBRO: O doutor gaditano Ángel Facio de Lasquetty, director do dispensario antiturbeculoso de Ordes logrou a cátedra de Hixiene Naval da Escola Náutica. Cortes de electricidad nos transformadores de Mesía, Visantoña, Leira, Merelle e Ordes por obras.
DECEMBRO: Seguiron os cortes de electricidade en Merelle e Ordes durante varios días.

jueves, 18 de septiembre de 2025

Gala contra o cancro 2011


   O vernes 29 de marzo celebrouse a 4ª edición (3ª en Ordes) da Gala contra contra o Cancro que organizaba a orquestra Panorama.
  Sen chegar ás multitudes que houbo no 2009 e 2010, miles de persoas encheron o campo da feira a pesar de que nesta ocasión o tempo non acompañou totalmente e houbo unha molesta chuvia.
  A gala foi presentada polo humorista Roberto Vilar, moi coñecido polo programa da TVG "Land Rober". Acompañaban os tamén humoristas da TVG Marcos Pereiro e Xosé Antonio Touriñán cos seus personaxes de Mucha e Nucha, as Cantareiras de Ardebullo.
 

  Polo escenario desfilaron unha morea de artistas consagrados: Malú, Merche, Pitingo, Ana Torroja, Melocos, Cherito, La Guardia e Robert Ramírez, aínda que o que acadou os maiores aplausos foi o brasileño Carlinhos Brown.
  A gala contou cun amplo dispositivo de seguridade que incluíu más de 100 persoas entre membros de seguridade privada, Policía Local, Garda Civil, Protección Civil, Bombeiros, Axencia Galega de Emerxencias e Cruz Vermella. Afortunadamente non houbo incidentes de importancia.
 

  Como sempre as ganancias da venda de CDs e camisetas foron destinadas á Asociación Española contra el Cáncer. O alcalde Manuel Regos congratulouse do novo éxito de público, pero quedou facendo moitos números. Eran tempos de crise e a débeda do Concello aumentaba de ano en ano. Era o momento de pechar a billa, así que esta sería a última gala celebrada en Ordes. A do ano 2012 xa tería lugar en Vilagarcía de Arousa. 

sábado, 13 de septiembre de 2025

A familia Nouche (Beán)


   O patriarca da familia Nouche no século XIX foi Ventura Nouche Rosende (1816-1886), nado en Deixebre e casado con Antonia Gómez de Beán. Un dos seus fillos foi Melchor Nouche Gómez (n.1857) que casou con Agustina Pena Domínguez (n.1855) de Castelo (Trazo). Este matrimonio tivo polo menos 3 fillas (Francisca, Josefa e Carmela) e dous fillos varóns, que a comezos do século XX eran os dous homes máis ricos da parroquia de Beán.
 
  O maior, Ventura Nouche Pena (1883-1956) casou con María Sánchez Bouzas (1879-1953) e tiveron dous varóns, José (1907-1948) e Melchor, e 4 fillas: Dominga, Dolores, Carmen e Jesusa.
  Melchor Nouche Sánchez (n.+-1909) casou con María Gómez Ramos (1913-1999) de Recouso (Marzoa) e tiveron un par de fillos, José e Hermosinda. Melchor morreu moi novo e María volveu casar con Manuel Mosquera Garazo co que tería outros 6 fillos máis. José Nouche Gómez (1935-2013) emigrou a Cuba e logo a Florida.
  Dominga casou con José Meijide Rey (1912-1985) de Vilasuso e tiveron 5 fillos: Jesús, Lino (Confecciones Nouche), José, Antonio e Concepción. Estes tres últimos tiveron bares, Bar El Cesto e La Churrasquita en Santiago e Bodegón A Roda na Coruña respectivamente. Dolores (1919-2010) casou con Basilio Martínez Veiras (1921-2005) e Carmen con Ramón Suárez de Pereira. Por último, a menor Jesusa (n.1923), casada con José Rodríguez, emigrou con el ao Brasil.
 
 
Jacobo Nouche Pena (1889-1966) casou dúas veces, primeiro con Francisca Patiño Ríos (m.10-03-1919) coa que tivo tres fillos: María, Antonio Enrique e Sara. 
  Logo casaría en segundas nupcias con Jesusa Patiño Sánchez (1896-1959), coa que tivo 5 fillos máis: Elena, Regina, Aurora, José e Ramón Nouche Patiño.
  María del Carmen Nouche Patiño (1911-1999), a maior de todos, casou con Ramón Mosquera Varela (1911-1991) de Vilasuso. Tiveron tres fillos, Manuel, José e Rufino Mosquera Nouche.
  Enrique Nouche Patiño (1915-1983), o maior dos varóns, foi o máis coñecido na vila porque veu axudar ao Chocolateiro do que era parente. Logo nos anos 30 participou na Guerra Civil, chegando a ser sarxento, e foi ferido dúas veces, en Burgos e Asturias. Quedoulle unha coxeira permanente e unha bala no diafragma que nunca lle foi extraída.
  Estableceuse nunha das casas máis antigas da vila e alí tiña un dos establecementos máis concorridos. Casou con Pura Mosquera Ferreiro (1921-1983) coa que tivo 3 fillas: María, Aurora e Mª José.
  A maior foi a que herdou o local e casou con José Viqueira Mirás. Os seus catro fillos (Enrique, Carlos, Fernando e José) son coñecidos como os de Enrique. Aurora, a 2ª, casou co coñecido empresario Ramón Carro, e finalmente María José casaría con Ramón de Prado co que tería un único fillo antes de enviuvar prematuramente.  
  Sara Nouche Patiño (1917-2002) casou con José Ferreiro Moar (1903-1981) co que se estableceu na rúa dos Lagartos (tiñan unha taberna e casa de comidas a carón da panadería de Vitorio) e co que tivo unha longa familia de 9 fillos.
 
Elena (1920-2004) casou con Jesús Blanco Fernández (1920-1971) e tivo 3 fillos: José Antonio, Celia e Juan Antonio Blanco Nouche.
  Regina (1924-2021) emigrou ao Uruguay, mentres que José (1925-1964) e Aurora (n.1926) establecéronse en Oroso.
  Ramón Nouche Patiño (1934-2025), o máis novo dos irmáns, foi o que rematou quedando na casa familiar preto da igrexa de Beán. Casou con María Botana Liñeira, coa que tivo 5 fillas e un varón, José Manuel Nouche Botana, que ten a empresa Nouche Instalaciones Frigoríficas. Das fillas, Mª Isabel morreu moi nova o 4-8-2019.